Tussenbalans verpleegkundig onderzoek in Nederland

Wilma Scholte op Reimer heet iedereen hartelijk welkom in Amsterdam. Het symbool van Amsterdam, de 3 kruisen voor heldhaftig, vastberaden en barmhartig, staat ook symbool voor deze dag. Maar patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek staan vandaag centraal.

Commissievoorzitter Wim van den Heuvel opent de netwerkbijeenkomst die dit jaar in Amsterdam plaatsvindt, georganiseerd door de onderzoekslijnen Complex Care en NurseSMS. Letterlijk terug in de collegestoelen in de Hogeschool van Amsterdam.

De onderzoekslijn Nurses on the Move levert een bijdrage aan de kwaliteit van zorg in verpleeghuizen. Wetenschappers, docenten, verpleegkundigen en andere zorgverleners werken samen in 3 aan elkaar gerelateerde projecten.

Afbeelding

Centraal staat het behouden van de zelfredzaamheid van verpleeghuisbewoners door bewegen. Daarmee kun je veel zorgproblemen voorkomen. Denk aan: decubitus, ondervoeding, vallen en incontinentie. Belangrijk daarbij is dat de bestaande kennis de praktijk bereikt. Hier ligt een belangrijke rol voor verpleegkundig leiderschap. Verpleegkundigen mogen een nieuwe rol aannemen op de werkvloer in de verpleeghuiszorg. In deze beoogde rol zorgen zij onder andere dat evidence based en innovatief wordt gewerkt. Uit het project blijkt dat deze rol nog niet altijd gemakkelijk is aan te nemen.

Ageing and Long-Term Care

Nurses on the Move is volledig ondergebracht onder een grote onderzoekslijn Ageing and Long-Term Care. In Zuid-Limburg profiteert daarnaast de academische werkplaats Ouderenzorg mee. Hierin zijn ongeveer 100 praktijkinstellingen betrokken. In de projecten wordt daarnaast landelijk en internationaal samengewerkt. 

Afbeelding

NurseSMS draagt bij aan zelfmanagement van patiënten en mantelzorgers die geconfronteerd worden met ongeneeslijke ziekten. De focus ligt op zelfmanagementondersteuning bij patiënten en mantelzorgers geconfronteerd met gevorderde kanker of dementie.

De onderzoekslijn heeft gezorgd voor een intensievere samenwerking tussen InHolland, NIVEL, VUMC en andere Amsterdamse samenwerkingspartners. Ook heeft het een positief effect gehad op de leerstoelen van Anneke Francke en Berno van Meijel.

Breder VUmc onderzoeksprogramma

De onderzoekslijn heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van een breder verpleegkundig onderzoeksprogramma over zelfmanagementondersteuning binnen het VUmc. Daarin wordt gezorgd voor een sterke verbinding tussen zorgdivisies en praktijk. 

NURSE-CC richt zich op verpleegkundig onderzoek en innovatie op het terrein van zelfmanagementondersteuning aan mensen met chronische aandoeningen. De onderzoekslijn is ingebed in een breed regionaal netwerk, maar er wordt ook landelijk en internationaal samengewerkt.

NURSE-CC heeft 2 projecten met als doel:

• Het versterken van zelfmanagementondersteuning door verpleegkundigen aan mensen met chronische aandoeningen. Daarbij gaat het om jongeren met chronische aandoeningen, mensen met kanker, reuma en chronische nierpatiënten. Dit blijkt voor verpleegkundigen nog niet altijd makkelijk om dit in daadwerkelijk te doen in de praktijk.
• De competenties van verpleegkundigen (MBO, HBO), opleiders en studenten op dit terrein vergroten.

Afbeelding

Leerboek Zelfmanagementondersteuning

De onderzoekslijn levert concrete producten op. Zo is er al een handreiking 'Ethische dilemma’s bij zelfmanagementondersteuning' ontwikkeld voor verpleegkundigen en een competentielijst voor het ondersteunen van zelfmanagement. Volgend jaar verschijnt een leerboek Zelfmanagementondersteuning met mogelijke aanknopingspunten voor het onderwijs.

Zorgen over duurzaamheid

Er is een aanzet gegeven voor de ontwikkeling van een onderzoeksinfrastructuur voor verpleging en verzorging. Er bestaan echter zorgen over de duurzaamheid van deze structuur en de samenhang van het verpleegkundig onderzoek. Een hoogleraar Verplegingswetenschappen is bijvoorbeeld nog niet gerealiseerd. Een inzet voor een nauwere samenwerking tussen academie en Hogeschool is een uitdaging. Een gevoel voor gezamenlijke verantwoordelijkheid moet nog ontstaan. 

Self-Made & Sound ontwikkelt effectieve zelfmanagementondersteuningsprogramma's voor mensen met een chronische aandoening. Deze steun wordt vooral via internet aangeboden (e-health).

E-health zelfmanagementondersteuningsprogramma’s zijn samen met patiënten ontwikkeld voor mensen met:

• reumatoïde artritis 
• cardiovasculair risico 
• ernstige psychiatrische aandoeningen

Afbeelding

Hester Vermeulen benoemd tot hoogleraar!

Hester Vermeulen licht als nieuwe projectleider van Self-Made & Sound de resultaten van de onderzoekslijn toe. Zij is per 1 juli benoemd tot hoogleraar Verplegingswetenschap bij IQ healthcare, Radboudumc! 

Kennis en carriérepaden

Het netwerk rondom de kernpartnets van de onderzoekslijn is gevuld en gegroeid. Er zijn veel samenwerkingspartners betrokken op verschillende niveaus. Naast de kennis die is opgeleverd, bevordert de onderzoekslijn ook klinisch academische carriérepaden. 

TASTE heeft gewerkt naar de ontwikkeling van een robuuste en duurzame onderzoekslijn op het gebied van zelfmanagement.

De onderzoekslijn richt zich op het systematisch ontrafelen van het succes van zelfmanagement met name bij chronisch zieken. Deze kennis maakt het mogelijk nieuwe interventies op maat (en mogelijk effectiever) te ontwikkelen.

Afbeelding

Promoties

Daarnaast richt TASTE zich op wetenschappelijke carrièreperspectieven. De eerste promotie is onlangs gevierd en een tweede promotie volgt in september. Verder is samenwerking gerealiseerd met andere (internationale) onderzoeksinstituten, hogescholen en praktijkorganisaties.

Uzelf

TASTE is gegroeid naar een groter streven om innovatie op het gebied van zelfmanagement te realiseren met de naam Uzelf. Kennisinstituten, gemeentes, zorgaanbieders en het bedrijfleven in de Utrechtse regio, werken hierin samen om te zorgen dat kennis terecht komt bij de eingebruiker. 

Basic Care Revisited zorgt voor een wetenschappelijke onderbouwing van de meest essentiële verpleegkundige zorgactiviteiten, namelijk de basiszorg.

Activiteiten die centraal staan in deze projecten zijn:

• communicatie
• voeding
• wassen
• aankleden
• mobiliteit

in de ziekenhuiszorg, thuiszorg en verpleeghuis setting. 

Afbeelding

Aanstelling promovendi

De onderzoekslijn Basic Care Revisited is een samenwerking tussen het Radboudumc Nijmegen, Universitair Medisch Centrum Utrecht en de Universiteit Maastricht/MUMC+. Postdocs van deze universiteiten werken in duo's samen aan thema's. De start van de onderzoekslijn maakte de aanstelling van diverse promovendi mogelijk. 

Internationale belangstelling

Internationaal is er vanuit andere universiteiten veel belangstelling voor Basic Care Revisited. 

Afbeelding

Complex Care richt zich op mensen met complexe zorgvragen en mensen met multimorbiditeit. De onderzoekslijn onderzoekt hoe niet de ziekte, maar de patiënt meer centraal kan staan. Binnen de onderzoekslijn wordt gestreefd altijd de patiënt centraal te stellen.

Paardenbloem

Een stevige onderzoeksinfrastructuur lijkt met de tijd te zijn opgebouwd. De vergelijking wordt gemaakt met een paardenbloem, stevig geworteld in onderzoek, onderwijs en praktijk. Paardenbloemen vermenigvuldigen zich snel. Vliegen uit en en vermenigvuldigen zich elders. 

Voor een verdere professionalisering van het verpleegkundig beroep is het nodig te investeren in carrièremogelijkheden van post-docs om in de toekomst te komen tot een nieuwe generatie van onderzoeksleiders en om de capaciteit voor PhD-begeleiding te vergroten. Daarom is er een 2-jarig leiderschapsprogramma, Leadership Mentoring in Nursing Research, gestart.

In het leiderschapsprogramma helpen mentoren 12 gepromoveerde verpleegkundig onderzoekers zich te ontwikkelen tot excellente onderzoekers. Daarnaast richt het leiderschapsprogramma zich op het verwerven van relevante competenties, zodat de onderzoekers hun eigen zichtbaarheid vergroten, succesvol financiering voor onderzoek kunnen binnenhalen, hun vakgebied kunnen profileren en goed kunnen samenwerken. 

In het decentrale middaggedeelte konden de deelnemers aan 2 workshops deelnemen. Men kon kiezen uit:

• Wat is er nodig voor versterking van het verplegingswetenschappelijk onderzoek? Over leiderschap, stakeholders en infrastructuur.
  (door Marieke Schuurmans)
• Wat heeft TWD II op gang gebracht in het Amsterdamse?
  (door: Anneke Francke en Bianca Buurman (VUmc/InHolland/NIVEL/AMC/HvA))
• Hoe kunnen klinische academische carrière paden voor verpleegkundigen een bijdrage leveren aan de professionalisering van het verpleegkundig vak en aan de samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen en
  hogescholen?
  (door: Catharina van Oostveen en Hester Vermeulen (VUmc/AMC/HvA))
• Hoe bouw je een duurzaam netwerk?
  (door: Maud Heinen, Lilian Vloet (RadboudUMC/HAN))
• Hoe draagt een academische werkplaats bij aan de ontmoeting tussen onderzoek, onderwijs en patiënten? Site visit aan de 'Polifysiek' van de HvA en het AMC.
  (door: Donne Lek en Raoul Engelbert (HvA/AMC))

De netwerkbijeenkomst Tussen Weten en Doen 2016 is georganiseerd in samenwerking met:

Afbeelding

ZonMw stimuleert gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. ZonMw financiert gezondheidsonderzoek en stimuleert het gebruik van de ontwikkelde kennis - om daarmee de zorg en gezondheid te verbeteren. ZonMw heeft als hoofdopdrachtgevers het ministerie van VWS en NWO.

Colofon 

Redactie en eindedactie: ZonMw
Fotografie: MARIJNIZmedia