Op naar de verpleegkundige van de toekomst

Dagvoorzitter en hoogleraar verplegingswetenschap Marieke Schuurmans vertelt eerst over een belangrijk wapenfeit voor de verplegingswetenschap: eerder deze dag gaf beroepsorganisatie V&VN het startschot voor de oprichting van een wetenschappelijke vereniging verpleegkunde en verzorgenden.

Net zo belangrijk is volgens hem de positionering van de verpleegkundige in de multidisciplinaire samenwerking. Bij een beoordeling van 15 onderzoeksvoorstellen rondom gezamenlijke besluitvorming telde hij er slechts 2 waarbij verpleegkundig onderzoekers betrokken waren. Maar ook de implementatie van onderzoeksresultaten is cruciaal. 'Je moet uiteindelijk tegen werkgevers kunnen zeggen: als je deze zorgproducten niet gebruikt, lever je geen goede zorg.'

Het leiderschapsprogramma van TWDII moet gepromoveerde onderzoekers in de verplegingswetenschap ondersteunen bij het vervolgen van een academische carrière. 9 deelnemers van dit programma, maakten een vlog om zichzelf en hun visie te 'promoten'.

Zo vertelt de één over het belang van evidence based werken in de ouderenzorg, en het enthousiasmeren van hbo-v-studenten voor ouderenzorg. Een ander vertelt dat het creëren van meer posities voor verpleegkundig onderzoek haar droom is. Een derde onderzoeker laat praktische innovaties zien, die hij in samenspraak met verpleegkundigen in het ziekenhuis maakt.

Dat dat niet eenvoudig te bedenken is, illustreren de 2 actrices van theatergroep à la Carte vervolgens met een ouderwetse bakelieten telefoon. Hoe moeilijk moet het destijds geweest zijn om te voorzien welke nieuwe functies de smartphone van nu zou hebben. In het verlengde van dit voorbeeld onderzoekt de theatergroep nu samen met de zaal hoe het ziekenhuis van de toekomst eruit moet zien.

Vandaag gaan de deelnemers ook zelf actief aan de slag, om zo een eerste aanzet voor een kennisagenda te maken. Tijdens deze ontwerpsessies, begeleid door Design Innovation Group, werken deelnemers verspreid over 7 tafels aan verschillende thema’s. In de eerste ronde staan de uitdagingen van de toekomst centraal; de volgende ronde moet antwoord bieden op de vraag welke rol wetenschappelijk onderzoek daarin kan spelen.

Alle 11 de onderzoekslijnen presenteerden tijdens de ontwerpsessies in Utrecht hun onderzoeksprojecten op grote posters. Daarop werden doel, methode, betrokken onderzoekers en de te verwachten opbrengsten van het onderzoek uiteengezet, en ook de huidige stand van zaken. Van Complex Care en Nurses in the lead tot fysieke activiteit bij patiënten bevorderen en evidence based practice voor zorgteams in verpleeghuizen; een rijke en diverse oogst. Eén creatieve onderzoeksgroep had een poster in stripformaat aangeleverd.

Poster zelfmanagementondersteuning

Suzanne van Hooft (promovenda en docent Hogeschool Rotterdam) staat naast haar poster over de onderzoekslijn zelfmanagementondersteuning. Zij heeft een gesprekshulpmiddel ontwikkeld en onderzoekt welke competenties verpleegkundigen nodig hebben om het gesprek aan te gaan. Onlangs heeft ze een vragenlijst verspreid onder verpleegkundigen, met de vraag: hoe stel je levenskwesties in de praktijk aan de orde? Een soort nulmeting, beaamt ze. 'Daarna gaan we in de praktijk observeren, want misschien besteden verpleegkundigen al aandacht aan deze vragen, maar weten we het gewoon niet.' Een collega van de Hogeschool Utrecht vraagt haar of ze in de hbo-v-opleiding aandacht aan zelfmanagement besteden.

Dat kan beter, antwoordt Van Hooft. Dat ziet ze ook in de praktijk: 'Verpleegkundigen zijn vaak bang om het met patiënten bijvoorbeeld over geldzaken te hebben. Ze denken dat ze er verstand van moeten hebben, terwijl het erom gaat dat je problemen bespreekbaar leert maken.' De onlangs gepromoveerde verpleegkundige Saskia Weldam van UMC Utrecht bekijkt de poster aandachtig. 'Wij hebben voor COPD-patiënten een gesprekstechniek ontwikkeld, zodat je als verpleegkundige aandacht besteedt aan het perspectief van de patiënt. Voor het vervolg van het programma ben ik nieuwsgierig, nu er zoveel ontwikkeld is op het gebied van zelfmanagementondersteuning: hoe zorg je dat niet iedereen in de toekomst opnieuw het wiel gaat uitvinden?’

Poster complexe zorg

Een ontwerptafel verderop gaat het over complexe zorg. Ook hier duikt de vraag op welke competenties de verpleegkundige van de toekomst nodig heeft. Nadat er consensus is over de definitie van complexe zorg ('een veelvoud aan factoren die ervoor zorgen dat je niet het leven leidt dat je wilt leiden'), gaat het gesprek over de beroepsontwikkeling.

Poster verpleegkundige basiszorg

Verpleegkundige competenties duiken ook op bij de tafel waar de verpleegkundige basiszorg centraal staat. ‘Als verpleegkundige moet je je basiskennis kunnen toepassen, rekening houdend met de persoon en de omgeving’, zegt Wim van den Heuvel (ZonMw), 'die flexibiliteit is een competentie.' Eén van die omgevingseisen kan zijn dat het tempo omhoog moet van werkgever. Dat betekent dat er ook professionele assertiviteit nodig is, stelt hij. 'Een ziekenhuis zal ook niet tegen een chirurg zeggen: ik zou die snee anders maken. Om assertiever te zijn, moet je je handelen ook kunnen beargumenteren.'

Hoe destilleer je uit 14 volgeschreven posters iets zinnigs?

Gelukkig is daar visueel verslaggever Ronald van der Heide, die tijdens zijn rondgang langs de ontwerptafels 10 verschillende thema’s zag opduiken en die vervolgens verwerkte in een tekening. Marieke Schuurmans presenteert deze heuse aanzet tot een kennisagenda ter plekke aan ZonMw en V&VN. Wordt vervolgd.

Alleen maar regelmatig met elkaar praten was niet genoeg, vonden de Amsterdamse universiteiten en hogescholen. Ze wilden die zo gewenste kennisinfrastructuur graag een stap verder brengen, vertelt Berno van Meijel, lector InHolland en bijzonder hoogleraar GGZ (VUmc).

Om die reden richtten de samenwerkingspartners van AMC, HvA, InHolland en VUmc samen het Nursing Science en Innovation center (NSI Center) op. Insteek: multidisciplinair en praktijkgericht onderzoek, met een flink kernteam met maar liefst 7 kopstukken, waaronder vooralsnog 3 hoogleraren en 2 lectoren. Samen vertegenwoordigen ze een waaier aan onderwerpen, vertelt Van Meijel, zoals ouderenzorg, palliatieve zorg en ggz-zorg. 'Daardoor hebben we niet alleen een krachtige infrastructuur en massa – denk aan de hoeveelheid promotieonderzoeken die er bij het NSI Center lopen – maar ook samenwerking op thema's.'

Redactie: Annette Wiesman
Eindredactie: ZonMw