Gezonde leefomgeving

Intuïtief voelt iedereen aan wat een gezonde leefomgeving is. Mensen koppelen dit begrip aan, bijvoorbeeld gezond gedrag, een schoon milieu en duurzame huizen. Het is een breed begrip, dwars door alle sectoren heen. De afgelopen jaren heeft ZonMw verschillende onderzoeken gefaciliteerd die een gezonde leefomgeving bevorderen. Deze onderzoeken leveren meer kennis over hoe de omgeving, waarin mensen wonen, werken en leven, hun gezondheid beïnvloedt.

Gezondheid is fysiek, sociaal en mentaal welbevinden

De laatste jaren is ‘gezonde leefomgeving’ een veelgebruikt paraplubegrip geworden. Vooral beleidsmakers en bestuurders duiden hiermee (ook) een maatschappelijk opgave aan waarop zij echt willen sturen. ZonMw draagt daar met kennis aan bij. Wij spreken van een gezonde leefomgeving als deze bijdraagt aan het fysiek, sociaal en mentaal welbevinden van mensen. Volgens onze definitie draagt een gezonde leefomgeving bij aan de gezondheid van mensen door gezond gedrag te bevorderen en mensen tegen risico’s te beschermen.

Bekijk welke onderwerpen onder gezonde leefomgeving vallen:

Afbeelding

• Leefstijl, gezonde wijk, sociaaleconomische gezondheidsverschillen (SEGV) en gezonde leefomgeving
• Infectieziekten, klimaatverandering en gezonde leefomgeving
• Duurzame zorg en gezonde leefomgeving
• Microplastics en gezonde leefomgeving
• Toegankelijkheid en gezonde leefomgeving
• Sport en bewegen en gezonde leefomgeving
• Voedselomgeving en gezonde leefomgeving
• Mentale veerkracht en gezonde leefomgeving

Wat kan onderzoek bieden?

Vanuit veel van onze programma’s dragen wij al een lange tijd bij aan het opbouwen en delen van kennis over een gezonde leefomgeving. Wij ontwikkelen, verspreiden en implementeren kennis over meerdere domeinen en disciplines om een gezonde leefomgeving in de praktijk te brengen. Deze kennis gaat zowel over het beschermen van onze gezondheid tegen bijvoorbeeld infectieziekten of klimaatverandering, als het bevorderen van onze gezondheid door een betere leefstijl of wijk. 

Samenwerking tussen verschillende disciplines, domeinen en stakeholders is cruciaal om een gezonde leefomgeving te realiseren. Zo zetten we vanuit het programma Gezonde Leefomgeving Integrale Aanpak in op deze samenwerking in praktijkgericht onderzoek naar de invloed van de leefomgeving op onze gezondheid. Dit programma is onderdeel van het domeinoverstijgende programma ‘Gezonde Leefomgeving’, dat loopt vanaf medio 2023 tot eind 2025. Het programma is een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, in samenwerking met de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en Infrastructuur en Waterstaat. ZonMw en RIVM voeren dit programma uit met en voor de mensen, organisaties, en overheden uit het gezondheids-, sociale, en ruimtelijk-fysieke domein.

Lees hoe de integrale en multidisciplinaire benadering van One Health en Planetary Health verbanden legt tussen veranderingen in de wereld en de consequenties ervan voor mensen, dieren en milieu. Denk aan klimaatverandering, microplastics en infectieziekten.

Hoe kunnen we gezond gedrag van mensen bevorderen, én hen tegen gezondheidsrisico’s beschermen? Op landelijk, provinciaal, gemeentelijk en wijkniveau staan beleidsmakers voor de complexe opgave om een gezonde leefomgeving te ontwikkelen. Dit zijn uitdagende vraagstukken, waarin het ruimtelijk, gezondheids- en sociaal domein bij elkaar komen. Wij stimuleren die beleidsmakers om bij elkaar te komen en samen tot passende doelstellingen te komen aan de hand van ontwikkelde kennis. Lees meer over beleid en gezonde leefomgeving.

De omgeving waarin mensen wonen, werken en leven beïnvloedt hun gezondheid. Daarover is meer kennis nodig dan we nu al hebben. Regelmatig staan er subsidieoproepen open binnen de 12 thema's die een relatie hebben met een Gezonde leefomgeving.

FAIR-data

Maak uw data geschikt voor hergebruik en het delen ervan. Op die manier leveren data een bijdrage aan toekomstig en innovatief onderzoek. Wij streven naar grote wetenschappelijke en maatschappelijke impact van onderzoeksresultaten en dus ook van onderzoeksdata. Wil onderzoek impact hebben, moeten de data herbruikbaar zijn voor verificatie van de uitkomsten van onderzoek en voor gebruik in toekomstig onderzoek.

Met onze procedures voor datamanagement en datastewardship stimuleren we dat data FAIR zijn. FAIR staat voor vindbaar, toegankelijk, koppelbaar en herbruikbaar. Het is de Engelse afkorting van findable, accessible, interoperable and reusable.

Veel kennis over het realiseren van een gezonde leefomgeving blijft onbenut. Wij stimuleren dat onderzoekers bruikbare producten opleveren die aansluiten op de behoeften van de praktijk, zoals bijvoorbeeld richtlijnen. Rekening houden met de eindgebruikers van onderzoekskennis en hun behoeften zorgen voor effectieve implementatie. Lees hoe wij die implementatie in de praktijk stimuleren.

Samen met andere partijen werken wij aan de maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen op het gebied van gezonde leefomgeving. Om kennisbehoeften te signaleren, onderzoek te financieren en impact te stimuleren, stellen we ons netwerk beschikbaar voor samenwerking.