Roken

Roken is de belangrijkste vermijdbare oorzaak van ziekte en sterfte. In Nederland sterven jaarlijks meer dan 19.000 mensen aan de gevolgen van roken en meeroken. Iedere week raken nog honderden kinderen verslaafd aan roken. En uit nieuwe cijfers blijt dat bijna 700.000 Nederlanders ziek zijn omdat ze roken of hebben gerookt. 

Mensen met een lage opleiding hebben meer moeite om van het roken af te komen en vinden minder goed hun weg naar stoppen-met-rokenhulp. Daarbij komt ook dat roken meer voorkomt bij mensen met een lage sociaaleconomische positie. Roken veroorzaakt in belangrijke mate het verschil in gezondheid tussen mensen met een hoge en lage sociaaleconomische positie. 

In 2017 kwam de onderzoeksagenda Tabaksontmoediging tot stand (Gezondheidsfondsen voor Rookvrij), in samenwerking met wetenschappers en gezondheidsfondsen. Met deze agenda signaleerden we welke kennis nodig is over tabaksontmoediging. Onderzoekers hebben nu de benodigde kennis ontwikkeld en maken  deze toepasbaar voor de praktijk. Hiermee kunnen 

Met de ontwikkelde kennis kunnen zorg- en welzijnsprofessionals hun cliënten beter ondersteunen als zij willen stoppen met roken. Maar de kennis is ook voor gemeenten en bijvoorbeeld voor sportverenigingen. Kennis om een rookvrije omgeving te realiseren. In zo’n omgeving worden kinderen niet verleid om te starten met roken, omdat zij zien dat niet-roken de norm is. 

Het Nationaal Preventieakkoord stimuleert gemeenten tot een Rookvrij Gemeente Beleid. Daarom ondernemen gemeenten steeds vaker activiteiten in het kader van de Rookvrije Generatie. In dit rapport staat een overzicht van de werkzame elementen van gemeentelijk tabaksbeleid. En hier vindt u tips voor gemeenten om de implementatie van rookvrije plekken te versterken

Door de lokale infrastructuur te versterken, kunnen lokale partners de samenwerking verbeteren bij het stoppen met roken. Vooral inwoners met een lage SEP hebben hier baat bij. Regio Kennemerland realiseert samen met bewoners, professionals en organisaties een lokale aanpak om het stoppen-met-roken in drie ontwikkelwijken succesvol en duurzaam te implementeren.

Mensen met een lage opleiding hebben meer moeite om van het roken af te komen en vinden minder goed hun weg naar stoppen-met-rokenhulp. Welke rol kan het sociaal domein spelen op lokaal en landelijk niveau? En hoe kan er worden samengewerkt met zorg en bewoners? In dit project wordt dit op lokaal en landelijk niveau onderzocht.  In een ander project is specifiek aandacht voor dit onderwerp in Amsterdam Noord.

Maar liefst 80% van alle rokers wil stoppen met roken. Slechts een klein deel daarvan lukt het om zonder hulp te stoppen. Met de methode Very Brief Advice Plus (VBA+) kan de huisarts een patiënt ‘warm’ verwijzen naar professionele begeleiding. De patiënt hoeft dan niet zelf achter de verwijzing aan te gaan of zelf een afspraak te regelen.

Wat als er al veel hulp is vanuit huisartsen, maar het aanbod nog niet overal bekend is? In Den Haag is een leernetwerk opgericht, bestaande uit zorgaanbieders, bewoners en lokale beleidsmakers. Dit netwerk zorgt ervoor dat bewoners en zorg- en welzijnsprofessionals (beter) weten waar ze terecht kunnen voor stoppen-met-roken ondersteuning.

Door de eerstelijnszorg, publieke gezondheidszorg en sociaal domein meer aan elkaar te verbinden, willen we komen tot een sterker leefstijladvies in de huisartsenpraktijk. 6 projecten dragen bij aan een succesvol samenhangend en toegankelijk aanbod van preventie in de wijk.

Bijna 8% van de Nederlandse vrouwen rookt tijdens de zwangerschap. Onder laag opgeleide vrouwen is dat zelfs 16%. Roken tijdens de zwangerschap kan leiden tot een miskraam, vroeggeboorte, aangeboren afwijking en zelfs tot overlijden. Stoppen met roken levert een grote gezondheidswinst voor zowel moeder als kind.

Stoppen met roken is niet eenvoudig. Bij zwangere vrouwen met een lage sociaaleconomische positie is er ook vaak stress aanwezig. Die stress houdt het roken in stand, omdat het even helpt te ontspannen. Onderzoekers hebben een app ontwikkeld en hebben gemeten of vrouwen hiermee inderdaad sneller stoppen met roken, minder stress ervaren, en of hun kind zich gunstiger ontwikkelt na de geboorte.

Het Trimbos-instituut heeft een richtlijn ontwikkeld voor zwangere vrouwen die willen stoppen met roken. Deze richtlijn wordt nu geschikt gemaakt voor vrouwen met een lage sociaaleconomische positie.

Het Nationaal Preventie Akkoord streeft naar een Rookvrije Generatie in 2040. Onderzoek naar tabaksontmoediging kan bijdragen aan een samenleving waarin niemand meer (over)lijdt aan de gevolgen van roken.

Om kinderen te beschermen tegen (de verleiding van) roken, ontwikkelde Gezondheidsfondsen voor Rookvrij een routekaart om een Rookvrije Generatie te creëren. Deze beweging is een integrale strategie voor lokaal tabaksbeleid gericht op het beschermen van kinderen tegen (mee)roken.

Omdat (mee)roken vaker voorkomt in groepen met een lage sociaaleconomische positie (SEP) kan de Rookvrije Generatie een belangrijke bijdrage leveren aan het verkleinen van SEGV. In dit onderzoek is gekeken of lage SEP groepen net zo profiteren van de Rookvrije Generatie als hoge SEP groepen.

Zien roken doet roken. Voor een rookvrije generatie is het daarom belangrijk dat roken steeds minder zichtbaar is, met name voor kinderen. Dit kan mede door het rookvrij maken van sportclubs, omdat veel kinderen hier een belangrijk deel van hun vrije tijd doorbrengen. De onderzoeksresultaten en tips vindt u in de factsheet Rookvrije Sportverenigingen voor een Rookvrije Generatie. 

Middelbare scholen hebben sinds 2020 wettelijk een rookvrij terrein. Het verplaatsen van roken en vapen naar buiten het schoolterrein veroorzaakt overlast in de schoolomgeving. In Denemarken is de rookvrije schooldag ingevoerd: scholieren en medewerkers roken niet tijdens schooltijden. In Amsterdam worden nu nicotinevrije schooldagen geïmplementeerd op minimaal 5 scholen. Het project levert een praktische handreiking voor GGD’en, gemeenten en scholen om nicotinevrije schooldagen te implementeren.

Werken tabaksbeleid en campagnes voor iedereen even goed? Uit onderzoek blijkt dat vrouwen meer moeite hebben om stoppen met roken vol te houden dan mannen. Hoe meet je het effect van gender en sekse binnen onderzoek? Dit project onderzoekt gender-, sekse-, leeftijd- en sociaaleconomische verschillen in effecten van tabaksbeleid en campagnes op rookgedrag

Uit eerder onderzoek blijkt dat een stoppen-met-rokentraining op de werkplek in combinatie met financiële beloningen voor stopsucces effectief is om rokers met een lage sociaaleconomische positie (SEP) te helpen stoppen met roken. Onderzoekers hebben een implementatiestudie gedaan naar hoe de stoppen-met-rokentraining met financiële beloningen verspreid kan worden binnen bedrijven.