Long COVID

Er is sprake van long COVID, hierna genoemd als post-COVID, als de gezondheidsklachten langer dan 3 maanden aanhouden. Deze gezondheidsklachten kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen aanhoudende symptomen omvatten zoals vermoeidheid, kortademigheid en concentratieproblemen, evenals effecten op langere termijn zoals schade aan hart, longen en hersenen. De aanhoudende klachten hebben vaak een negatieve invloed op het sociaal functioneren, het functioneren op werk en op de kwaliteit van leven.

ZonMw maakt breed wetenschappelijk onderzoek mogelijk naar COVID-19, post-COVID en de effecten daarvan op de maatschappij. Dit doen we samen met opdrachtgevers, beleidsmakers, onderzoekers, patiënten, praktijkprofessionals, dataprofessionals en internationale partners. 

In 2020 is in opdracht van het ministerie van VWS het COVID-19-programma opgezet. Binnen de subsidierondes in het COVID-19-programma zijn vanaf 2020 al meerdere projecten opgenomen die onderzoek doen naar het verloop van ziekte na een COVID-19-infectie en die zich ook richten op de langere termijn. 

De onderzoeksdoelen binnen de verschillende projecten zijn divers: van beter subtyperen van patiëntencategorieën, het onderzoeken van onderliggende mechanismes van post-COVID in bijvoorbeeld één specifiek orgaan, tot de effectiviteit van interventies. De meesten onderzoeken lopen nog, enkele onderzoeken zijn al afgerond. Kijk hier voor meer informatie over de projecten of de projectresultaten binnen de verschillende (deel)programma’s en subsidierondes.

In navolging van het COVID-programma heeft ZonMw van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) goedkeuring ontvangen voor het programma Post-COVID: onderzoeksprogramma, kennisinfrastructuur en expertisenetwerk. Het programma richt zich op het vergroten en delen van kennis en expertise over post-COVID voor diagnose, behandeling en het optimaliseren van zorg voor de patiënten. Voor het programma en de uitvoering is € 32 miljoen beschikbaar gesteld. Het programma is opgezet langs 2 programmalijnen: 1) Onderzoeksinfrastructuur en samenwerking 2) Onderzoeksprogramma.

1. Onderzoeks- en expertisenetwerk post-COVID

Binnen deze programmalijn wordt een landelijk onderzoeks- en expertisenetwerk opgericht. Het netwerk heeft als doel een onderzoeksinfrastructuur op te zetten ter bespoediging van onderzoek naar post-COVID. Daarnaast is het netwerk belangrijk voor het opbouwen van expertise over post-COVID en heeft het als taak om beschikbare kennis en resultaten uit onderzoek zo snel mogelijk terecht te laten komen bij zorgprofessionals en patiënten. Binnen de subsidieronde voor het onderzoeks- en expertisenetwerk post-COVID is het project 'Post-COVID Netwerk Nederland' gehonoreerd, dat per maart 2024 is gestart. Lees meer over het netwerk in dit interview.

2. Onderzoeksprogramma

Deze programmalijn richt zich op het ontwikkelen van benodigde kennis over de mechanismen die betrokken zijn bij post-COVID en daarnaast de verdere ontwikkeling van diagnostiek, behandeling en optimalisatie van zorg voor post-COVID patiënten. De kennisvragen vanuit de overkoepelende kennisagenda long COVID en de patiëntvragen vanuit de achterbanraadpleging van patiëntorganisaties Long Covid Nederland, Kinderen met Long Covid en PostCovid NL, geven verder richting aan het te financieren onderzoek binnen het onderzoeksprogramma.
Begin 2024 zijn er 2 subsidierondes geopend: Biomedische kennishiaten post-COVID en Klinisch onderzoek post-COVID – Patiëntvragen.

Naast samenwerking binnen Nederland is het ook belangrijk om op internationaal niveau samen te werken en kennis te delen. De Europese Commissie (EC) heeft daarom een Europese samenwerking geïnitieerd rondom post-COVID in de vorm van een expertisenetwerk NFU (Network of Expertise on Long COVID under the Expert Group on Public Health). Vanuit Nederland zijn de NFU, C-support en ZonMw voorgedragen door het ministerie van VWS om hierin deel te nemen. Op 2 mei 2023 vond de startbijeenkomst plaats met alle potentiële leden van het netwerk. De EC heeft een budget van € 50 miljoen beschikbaar gesteld voor het Europese netwerk.

In de Blogserie "Ik doe onderzoek naar Long COVID" vertellen onderzoekers over hun studies naar post-COVID.