Open Access: Achtergrond
Creëren van praktisch zichtbare impact
Naast artikelen, moedigt ZonMw aan om andere type wetenschappelijke publicaties Open Access beschikbaar te stellen (zoals monographs, boeken, conference proceedings en grey literature), maar ook onderzoeksdata en kennisproducten van praktijkgericht onderzoek (zoals modellen, protocollen, prototypen, digitale tools, demonstraties). ZonMw stimuleert ook het FAIR maken van onderzoeksdata, waardoor deze ook voor mens én computer online te vinden is. Zoals mooi geformuleerd door de Vereniging van Hogescholen:
Deze openheid is wezenlijk voor het bevorderen van de circulatie en creatie van kennis, zodat de impact van praktijkgericht onderzoek wordt vergroot.
Wat heeft u als onderzoeker aan Open Access?
Uw publicatie over uw onderzoeksresultaten draagt positief bij kennisaccumulatie en de verspreiding van deze resultaten. Onderzoeksresultaten zijn sneller en beter zichtbaar, met in potentie een verhoogde impact en citatiescore. Het is dan ook aangetoond dat Open Access publicaties die beter vindbaar zijn vaker worden geciteerd en een groter bereik hebben. Daarnaast is het lezerspubliek groter, zowel bij wetenschappelijke als maatschappelijke stakeholders. Denk daarbij aan samenwerkingspartners in de wetenschap en maatschappij (bijvoorbeeld patiëntvereniging) die kunnen meehelpen impact van het onderzoek te realiseren.
Open Access en Gezondheidszorgonderzoek
Het is de ambitie van de Nederlandse regering dat al het publiek gefinancierd onderzoek Open Access beschikbaar is. Om dit te bereiken, ondertekenden 10 partijen, waaronder NWO en ZonMw, in 2017 het Nationaal Plan Open Science. De stand van zaken op het gebied van Open Access bij gezondheidsonderzoek is in 2017 geïnventariseerd in opdracht van VWS. Hierin worden er op de volgende punten voor gezondheidszorgonderzoek aanscherpingen aanbevolen:
- Open Access publiceren in health journals is gemiddeld genomen duurder dan in tijdschriften vallende onder de meeste andere disciplines en is dus moeilijker te realiseren.
- De ervaren urgentie van toegankelijkheid en begrijpelijkheid is hoger bij patiënten en zorgprofessionals dan bij de gemiddelde burger en professional in andere sectoren.
- De prestatieprikkel rondom publiceren in tijdschriften met een hoge impactfactor is (nog) nadrukkelijker aanwezig in gezondheidsonderzoek dan in andere disciplines.
Bovengenoemde factoren maakt dat juist binnen gezondheidsonderzoek Open Access publiceren van groot belang is. Het Europese plan om de overgang naar het publiceren in Open Access tijdschriften en Open Access platformen te versnellen, sluit hierop aan.
Meer informatie over Open Access?
Zie ook www.openaccess.nl (onderhouden door VSNU, NWO, SURF en UKB). Hier kunnen projectleiders onder andere informatie en antwoord vinden op vragen over: Wat wil de regering? Wat wil de wetenschap? Wat zijn de stand van zaken? Wat is mijn rol? Welke afspraken zijn er met uitgevers? Welk uitgevers publiceren alles in Open Access? Kun je ook publiceren in de eigen universitaire repository? Let op: Voor hulp en informatie heeft elke universiteit een contactpunt.