Kindermishandeling

Binnen de ZonMw programma’s wordt kennis ontwikkeld om mishandeling van kinderen te voorkomen, signaleren, stoppen en de gevolgen ervan te behandelen. Deze kennis wordt ontwikkeld voor de hele keten. Van geboortezorg tot onderwijs, van spoedeisende hulp tot trauma therapie, van wijkteam tot forensische sector. Bekijk hier een overzicht van al onze projecten.

Bekijk de (tussen)resultaten van recent onderzoek

Wanneer je als professional met kinderen, jongeren of ouders werkt heb je de mogelijkheid om bij te dragen aan het voorkomen van kindermishandeling. Er zijn verschillende onderzoeken en effectieve interventies die hierin ondersteunend zijn.

Inzicht in risicofactoren en effectiviteit van interventies

Inzicht in de risicofactoren van kindermishandeling en effectiviteit van interventies, draagt bij aan het voorkomen ervan. Binnen een groot consortiumproject is hier veel onderzoek naar gedaan. Zo blijkt uit het onderzoek dat bestaande huisbezoekprogramma’s nog onvoldoende gebruik maken van effectieve componenten als het hebben van ‘quality time’ met het kind en het vergroten van het sociale netwerk. Ook het geven van video-gebaseerde feedback lijkt zeer effectief te zijn, maar maakt lang niet alttijd onderdeel uit van een interventie.

Voorlichting op scholen

Binnen het consortiumproject is ook onderzoek gedaan naar het geven van voorlichting over kindermishandeling op de basisschool. Hieruit blijkt dat kinderen de schoolprogramma’s belangrijk vinden bij het tegengaan van mishandeling. Het is daarbij vooral belangrijk dat kinderen leren dat misbruik of mishandeling nooit de schuld van het kind zelf is. Een volgende stap is deze kennis inzetten in de praktijk. Bijvoorbeeld door professionals betere scholing te geven over kindermishandeling. En door schoolprogramma’s in te zetten, het effect ervan te monitoren en op basis van de effecten en ervaringen verder te verbeteren.

In gesprek over de schaduwkanten van het ouderschap

Als professional praten over mogelijke onveilige situaties met ouders is niet gemakkelijk. Voor organisaties die te maken hebben met de Meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling is er door de kenniswerkplaats C4Youth de workshop ‘In gesprek over de schaduwkanten van het ouderschap’ ontwikkeld. Deze geeft handvatten om het gesprek te voeren vanuit het perspectief van de ouders.

Ondersteunen van zwangeren in kwetsbare situatie

Er worden op dit moment al verschillende interventies ingezet die bijdragen aan het terugdringen van kindermishandeling of het risico daarop. Een van de goed onderzochte interventies is VoorZorg. Deze interventie is speciaal ontwikkeld voor aanstaande jonge moeders in een kwetsbare situatie waarbij sprake is van een opeenstapeling van risicofactoren.

Als er sprake is van kindermishandeling is het van belang dit te herkennen en signaleren. Daarom stimuleert ZonMw onderzoeken naar de ontwikkeling, betrouwbaarheid en implementatie van screenings en signaleringsinstrumenten.

Kindcheck

Zo is de kindcheck met behulp van onderzoek ontwikkeld, onderzocht op betrouwbaarheid en is er de implementatie ervan in diverse settings gestimuleerd. De kindcheck is onderdeel van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling.

Vroegsignalering in de JGZ

In het signaleren van kindermishandeling ligt een belangrijke taak voor de jeugdgezondheidszorg. Maar nog te vaak worden onveilige thuissituaties gemist. Een aanvulling op bestaande gespreksmethodieken uit de JGZ tegen het licht biedt mogelijk uitkomst. 

Samenwerken met ouders rondom de meldcode

De vernieuwde meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling biedt professionals de kans om vermoedens eerder te melden. Dit gebeurt nog maar beperkt. Zo vinden leerkrachten het bijvoorbeeld ingewikkeld om vermoedens bespreekbaar te maken, uit angst om het vertrouwen te beschadigen. Bij het leeratelier ‘Samenwerken met ouders rondom de meldcode’ van de Regionale Kenniswerkplaats Noord-Holland komt de vraag aan bod: Hoe kan de meldcode worden gebruikt als empowermenttool in plaats van als opgeheven vinger?

Signaleringsinstrumenten voor specifieke settings

Er worden ook instrumenten ontwikkeld en geïmplementeerd voor specifieke settings. Zoals de implementatie van een nationaal signaleringsinstrument kindermishandeling in Nederlandse ziekenhuizen (NSK). Of onderzoek naar de validiteit en betrouwbaarheid van het Actuarieel Risicotaxatie Instrument voor Jeugdbescherming (ARIJ). En instrumenten voor het signaleren van kindermishandeling voor bijvoorbeeld de geboortezorg en de jeugdgezondheidszorg. 

Het in vertrouwen nemen van iemand over de mishandeling of het misbruik dat je hebt meegemaakt wordt ook wel disclosure of onthulling genoemd. Voor kinderen is het niet gemakkelijk te praten over deze ervaringen. Belangrijk is dat er vertrouwen is in de persoon met wie het kind praat. Zo is bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar het geven van voorlichting over kindermishandeling op basisscholen en de benodigde competenties van leerkrachten bij het doen van een onthulling. Uit onderzoek blijkt dat leerkrachten een belangrijke rol kunnen spelen bij het signaleren en bespreekbaar maken van kindermishandeling. De onderzoeksresultaten leidden tot tools en lespakketten voor scholen.

Als blijkt dat er sprake is van kindermishandeling, is het belangrijk om dit te stoppen en de hierdoor ontstane trauma’s te behandelen en herhaling te voorkomen. Verschillende door ZonMw gefinancierde onderzoeken besteden hier aandacht aan. 

Zo zijn verschillende behandelmethodes onderzocht. Zoals EMDR, maar ook behandeling die is gebaseerd op een zogenoemde ‘systeemgerichte aanpak’. Bijvoorbeeld IGT-K, NIKA of FITT. Bij het inzetten van interventies is het van belang rekening te houden met het soort geweld dat het betreft. Intieme terreur vraag namelijk een andere aanpak dan kindermishandeling door kindgedrag en opvoedstress.

Huiselijk geweld: een complex en hardnekkig probleem is een onderzoek naar het effect van de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. De onderzoekers nemen vragenlijsten af bij volwassenen en kinderen, de bij Veilig Thuis gemeld zijn vanwege vermoedens van partnergeweld of kindermishandeling. 

Als er sprake is van kindermishandeling, dan hebben verschillende organisaties en professionals een rol in de signalering, screening, het stoppen, behandelen. Zorg, politie, school en justitie doen allemaal iets als ze te maken krijgen met kindermishandeling. Om het kind en gezin zo goed mogelijk te helpen is het belangrijk dat ze allemaal afstemmen en samenwerken.

Samenwerken omdat het helpt

Wat werkt in de samenwerking rondom huiselijk geweld en kindermishandeling? In de regio’s Rotterdam Rijnmond en Gooi en Vechtstreek is inzichtelijk gemaakt welke randvoorwaarden nodig zijn en hoe het er in de praktijk uitziet of uit kan zien om (netwerk)samenwerking te realiseren. In Zorg- en Veiligheidshuis Haaglanden bespreken ketenpartners gezinnen waar ernstig huiselijk geweld speelt en hulpverlening tot nu toe te weinig effect heeft gehad. Maar die samenwerking gaat lang niet altijd goed. De Haagse Hogeschool onderzocht waar de knelpunten zitten en hoe het beter kan. Binnen het project '84% maatwerk. Minder meningen over mensen met meerdere problemen' is onderzoek gedaan naar  het doorbreken van defensieve routines om zo gezinnen beter te helpen.

MDA++

Er wordt steeds vaker met een multidisiplinaire aanpak gewerkt. In Friesland doen ze dit al heel lang. Uit het onderzoek naar MDA++ Friesland bleek dat gedurende de 12 maanden dan het MDA++ werd ingezet de frequentie van kindermishandeling en huiselijk geweld afnam en de emotionele veiligheid van kinderen toenam.

Veilig en thuis opgroeien

Kwetsbare kinderen die in een onveilige gezinssituatie opgroeien moeten zo snel mogelijk passende hulp krijgen. Samen met hun ouders. De verschillende problemen vragen om verschillende expertises die geïntegreerd worden aangeboden. In het kennis- en leeratelier van de werkplaats C4Youth wordt gewerkt aan een samenhangende aanpak.

Als een scheiding uitmond in langdurige conflicten tussen ouders en zij daarbij het belang en welzijn van hun kinderen uit het oog verliezen spreken we van een conflictscheiding. Dit heeft mogelijk gevolgen voor het kind zoals stress, loyaliteitsproblemen en contactverlies met een ouder. 

Met het instrument SCRES kan je complexe scheidingsproblematiek binnen een gezin op een gestructureerde manier in kaart brengen. Er zijn programma’s om te helpen voorkomen dat een scheiding complex wordt. En om hulp te bieden als het toch complex wordt. Bijvoorbeeld de training ScheidingsATLAS die ouders die gaan scheiden of gescheiden zijn helpt met het vormgeven van het hernieuwde ouderschap.

Daarnaast is met subsidie van ZonMw het kennisplatform Kind En (Echt)Scheiding (KEES) ontwikkeld. Op dit platform wordt informatie gedeeld over en worden instrumenten ontwikkeld voor het beoordelen van de scheidingssituatie en het vroegtijdig toeleiden naar passende hulp.