Proactieve zorgplanning in het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland
Wat is proactieve zorgplanning?
Volgens het kwaliteitskader is proactieve zorgplanning een continu en dynamisch proces van gesprekken die je kunt voeren met patiënten over hun huidige en toekomstige levensdoelen. Ook maak je als zorgverlener daarbij keuzes over welke zorg nu en in de toekomst bij de patiënt in de palliatieve fase past. Wanneer proactieve zorgplanning wordt toegepast, heeft dit een positief effect op het welbevinden van de patiënt en hun naasten. En op de kwaliteit en doelmatigheid van zorg.
Gespreksonderwerpen met patiënt
Het gaat nadrukkelijk over meer dan een doordachte wilsverklaring en het benoemen van een wettelijk vertegenwoordiger. De levensdoelen en keuzes van de patiënt staan centraal.
Belangrijke onderwerpen om te bespreken met de patiënt en naasten zijn:
- culturele achtergrond van de patiënt en levensbeschouwing
- (niet-)behandelafspraken
- ziekenhuisopnames
- plaats van zorg en sterven
- crisissituaties
- levenseindebeslissingen en nazorg
De afspraken die voortkomen uit deze gesprekken leggen zorgverleners vast in een individueel zorgplan.
Wanneer starten met proactieve zorgplanning?
Het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland stelt dat zorgverleners proactieve zorgplanning tijdig aan de orde moeten stellen. De zorgverlener kan al vroeg in het ziektetraject hiermee starten om met de patiënt na te denken over het naderende levenseinde en wat dit betekent. Ook is het belangrijk om de ‘surprise question’ te stellen: zou het mij verbazen wanneer deze patiënt in de komende 12 maanden komt te overlijden? Een negatief antwoord daarop kan een gepast eerste moment zijn om over de betekenis van de laatste levensfase en het proces van proactieve zorgplanning na te denken.
Andere momenten om te starten met proactieve zorgplanning zijn:
- op aangeven van patiënt, naasten, zorgverleners of vrijwilligers
- bij progressie van ziekte of kwetsbaarheid
- in een vroeg stadium van ziekten met cognitieve stoornissen tot gevolg, zoals dementie
- bij overgang van ziektegerichte naar symptoomgerichte behandeling
- bij meerdere ziekenhuisopnames in een relatief korte periode
- als de voordelen van ziekte- of symptoomgerichte behandeling niet meer opwegen tegen de nadelen
- bij verwachte functionele of cognitieve achteruitgang door ziekte of kwetsbaarheid
- bij opname in een verpleeghuis of hospice
- bij ernstig fysiek, psychisch of spiritueel lijden
Belangrijk is dat proactieve zorgplanning een dynamisch proces is, dat de zorgverleners samen met de patiënt en naasten regelmatig moet doorlopen.
Meer informatie
ZonMw en het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland
Diverse organisaties hebben het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland inmiddels geautoriseerd. Toch zal het zijn weg nog verder moeten vinden in het publieke domein, het onderwijs, onderzoek en de praktijk. Ons programma Palliantie heeft daarin een aandeel. We stimuleren dat projecten zoveel mogelijk aansluiten bij het Kwaliteitskader en bijdragen aan de implementatie daarvan. Bijvoorbeeld door het als voorwaarde te stellen in subsidieoproepen.