Infectieziekten

Infectieziekten kunnen worden overgedragen via onder anderen de lucht, besmette oppervlaktes (zoals via handen), bijtwonden, dieren en vectoren (met name besmette teken en muggen) en onbeschermd seksueel gedrag. Om gezondheid voor iedereen te realiseren, financieren we diverse gezondheidsonderzoeken en stimuleren we het gebruik van de ontwikkelde kennis en samenwerking tussen de verschillende professionals uit humane en veterinaire sector. Een mooi voorbeeld is het ZonMw-project HANDSOME waaruit de tools voor betere handhygiëne in onder andere verpleeghuizen zijn ontstaan. Dankzij goede handhygiëne wordt de verspreiding van bacteriën en virusdeeltjes belemmerd. Ook wordt er veel onderzoek gedaan naar vaccinatie die infectieziekten kunnen voorkomen.

De complexe interacties tussen mens, dier en leefomgeving leiden niet alleen tot ontspanning, voedsel en vruchtbare grond, maar ook tot ziekten die van dier naar mens worden overgedragen: zoönosen. Ook zijn er infectieziekten die via vectoren, zoals muggen en teken, op mensen worden overgedragen. Wij financieren onderzoek naar onder andere non-alimentaire zoönosen. Dat zijn infectieziekten die worden overgedragen van dieren op mensen, buiten de voedselketen om. Een aantal voorbeelden daarvan zijn Lyme, Q-koorts, malaria en hondsdolheid. 

Onder infectieziekten vallen ook ziektes die behoren tot seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), zoals hiv en chlamydia. Soa's zijn ook een aandachtspunt voor de volksgezondheid; met name bij hoogrisicogroepen. Medische onderzoeken, interventies en voorlichting, die ZonMw financiert dragen bij aan het voorkomen van deze ziekten. Zoals voor hiv-preventie met de PrEP-pil, waarbij onderzoek is gedaan naar uitbreiding en verbetering van bestaande voorlichtingsprogramma’s en medicatie.

Mensen en dieren in ons land leven dicht bij elkaar waardoor de kans op een zoönotische uitbraak relatief aanwezig is. Om de kans op zo’n uitbraak te minimaliseren, is een samenwerking tussen de betrokken partijen van belang. Samen met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Wageningen University & Research, Universiteit Utrecht, GGD GHOR Nederland en Omgevingsdienst NL maken wij deel uit van het Kennisplatform Veehouderij en humane gezondheid. Het Kennisplatform heeft als doel bestaande kennis over de effecten van veehouderij op de humane gezondheid te bundelen, te duiden en beschikbaar te maken voor professionals. 

Daarnaast maakt ZonMw ook deel uit van internationale samenwerkingen, zoals GloPID-R. Dit is een wereldwijde samenwerking tussen onderzoekers en onderzoekfinanciers op het gebied van paraatheid (preparedness) voor uitbraken van infectieziekten. Samen met andere landen hebben we als doel de paraatheid te vergroten en de voorbereiding op uitbraken met pandemisch potentieel te verbeteren.

Met de One Health benadering willen wij samen met andere landen op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau de gezondheid van mens, dier en planeet waarborgen door concrete oplossingen te vinden voor bijvoorbeeld zoönotische uitbraken en antimicrobiële resistentie. Door vanuit een multidisciplinaire invalshoek naar de complexe vraagstukken te kijken, kunnen wij het welzijn van onze planeet versterken.

Mensen kunnen met micro-organismen in contact komen via water, lucht en bodem, oftewel via de omgeving waar ze wonen, werken en leven. Door klimaatverandering kan de leefomgeving van diverse soorten planten en dieren verschuiven waardoor er meer kans ontstaat op het oplopen van infectieziekten. Tegelijkertijd vormt antimicrobiële resistentie een wereldwijd gezondheidsprobleem, omdat het steeds vaker voorkomt dat bacteriën resistent worden tegen antibiotica waardoor de behandeling van infectieziekten enkel lastiger wordt. Lees meer over de samenhang tussen klimaatverandering, infectieziekten en leefomgeving.

Pandemische paraatheid betekent dat we goed voorbereid zijn op toekomstige pandemieën als gevolg van uitbraken van micro-organismen. Op verzoek van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft ZonMw het kennisprogramma Pandemische Paraatheid ontwikkeld ter voorbereiding op een mogelijke pandemie en een effectieve bestrijding daarvan. Zo streeft ZonMw onder andere naar het vormen van een goede samenwerking tussen alle sectoren, zowel medisch, economisch, ecologisch als sociaal-maatschappelijk, om de volksgezondheid te beschermen en de negatieve sociale en maatschappelijke effecten te beperken. Lees meer over wat ZonMw doet op het gebied van pandemische paraatheid.

De coronapandemie heeft laten zien hoe belangrijk het is om snel over voldoende gegevens te beschikken voor bijvoorbeeld vaccinontwikkeling, inzicht in de verspreiding van het virus en welke maatregelen daartegen nodig zijn. Ook bij andere infecties zijn data die vindbaar, toegankelijk , uitwisselbaar en herbruikbaar zijn de sleutel voor een effectieve aanpak. Lees meer over FAIR-data.