Zeggenschap en autonomie voor passende essentiële zorg

Het leveren van meer passende essentiële zorg is nodig met de huidige en toekomstige uitdagingen in de gezondheidszorg. Eén van de principes van passende zorg is zorg uitvoeren die echt werkt. Zorgprofessionals, waaronder verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en verzorgenden, werken nog veel volgens tradities en gewoontes. Hiervoor voeren ze nog veel handelingen uit waarvan de toegevoegde waarde voor patiënten niet is aangetoond. Het verminderen van deze niet-passende zorg is wenselijk om schadelijke effecten te voorkomen, tijd voor verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en verzorgenden te besparen en bij te dragen aan duurzaamheid. 

In 2017 is de eerste ‘Beter Laten’ lijst gepubliceerd met 66 verpleegkundige handelingen die je beter kunt laten. Deze lijst is goed ontvangen en er zijn veel initiatieven opgestart om hiermee aan de slag te gaan in de praktijk. Daarom is in 2023 een nieuwe versie uitgekomen van de ‘Beter Laten’ lijst. Hierop staan ook 66 verpleegkundige handelingen die je beter kunt laten, waarvan 47 nieuwe handelingen. Daaraan is ook een ‘Beter Doen’ lijst toegevoegd, om te laten zien welke zorg juist wel van toegevoegde waarde is. Deze ‘Beter Doen’ handelingen zijn alternatieven om meer passende zorg te leveren.

Op LinkedIn (mei 2023) onderschrijft Catharina van Oostveen het belang daarvan: 'De #beterlatenendoenlijst 2.0 laat maar weer zien hoe belangrijk het is verpleegkundige zorg te onderbouwen. Handelingen die soms duizenden keren per dag worden uitgevoerd en dus achterwege gelaten kunnen worden. Dat is #impact!!'

Als verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en verzorgenden bieden we dagelijks aan veel patiënten en cliënten essentiële zorg. Essentiële zorg is het hart van de verpleegkundige zorg. Essentiële zorg bestaat uit 3 pijlers:

1. de fysieke aspecten, met daarin aandacht voor voeding, mobiliteit en comfort
2. de psychosociale aspecten, waarbij het gaat om respect en dat patiënten betrokken zijn bij de zorg
3. de relatie tussen de patiënt en de zorgprofessional, zoals empathie, compassie en het stellen van doelen

De verpleegkundige, verpleegkundig specialist of verzorgende heeft een belangrijke rol bij het leveren van essentiële zorg aan de patiënt. 

Afbeelding

Comfort is een belangrijk onderwerp van essentiële zorg. Hieronder vallen onder andere de zorgthema’s pijn en slaap. In het ziekenhuis betekent dit dat de verpleegkundige de verantwoordelijkheid voor het pijnmanagement en de slaap van de patiënt heeft. Veel patiënten hebben echter slaapproblemen tijdens hun verblijf in het ziekenhuis of ervaren na hun operatie veel pijnklachten. In de huidige situatie zien we dat vooral medicatie wordt ingezet in de behandeling van pijn en slaap. Er zijn echter ook veel niet-medicamenteuze interventies die effectief zijn om pijn te verminderen en slaap te verbeteren. In de praktijk worden deze interventies nog wisselend ingezet. Het is belangrijk dat verpleegkundigen worden gefaciliteerd om niet-farmacologische interventies in te zetten bij patiënten, bijvoorbeeld door middel van een ziekenhuisbrede werkwijze, een scholing of het beschikbaar stellen van materiaal. 

Daarnaast is het ook belangrijk dat verpleegkundigen zeggenschap tonen om deze interventies bij hun patiënten in te zetten. Zeggenschap betekent dat je de ruimte krijgt en neemt om vanuit je eigen professie een bijdrage te leveren aan de kwaliteit en veiligheid van zorg. Dit betekent dat verpleegkundigen eigenaarschap nemen in de zorg voor pijn en slaap, bijvoorbeeld in de samenwerking met artsen. 

Daarom is het doel van ons onderzoeksproject CONTROL het verbeteren van de zorg rondom pijn en slaap. In het onderzoek gaan we een interventie ontwikkelen om de zorg rondom pijn en slaap te verbeteren door de inzet van niet-farmacologische interventies en zeggenschapsinterventies. Deze interventie kan wisselend zijn per team. In een periode van 6 maanden wordt deze interventie getest en geëvalueerd, zowel onder patiënten als onder verpleegkundigen. Daarnaast is het doel dat de interventie die wordt ontwikkeld breder implementeerbaar is voor andere essentiële zorgthema’s.  

Afbeelding

Wilmieke Bahlman-van Ooijen werkt als verpleegkundig wetenschapper op de afdeling chirurgische oncologie in het Radboudumc. 

Als verpleegkundig wetenschapper werkt zij 50% als verpleegkundige op de afdeling chirurgische oncologie en 50% als onderzoeker. Daarnaast is zij lid van de Adviesraad voor Verpleegkundigen en Paramedici in het Radboudumc.

Afbeelding

Getty Huisman-de Waal is associate professor bij IQ Health en afdeling Heelkunde in het Radboudumc. Haar onderzoekslijn richt zich op Beter Laten en Beter Doen, passende zorg voor chirurgische patiënten en inzet van technologie.

Naast Wilmieke en Getty bestaat het onderzoeksteam uit Annick Bakker-Jacobs (onderzoeksassistent bij IQ Health) en verpleegkundigen van de verschillende verpleegafdelingen, namelijk Wendy de Jong, Marleen Beenen, Anna-Karina Nijman, Meike de Munnik, Mark Rozemeijer, Moniek den Brok en Marc van Dijck. 

Meer zeggenschap voor verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en verzorgenden leidt niet alleen tot betere patiënten uitkomsten, maar ook tot een verhoogd welzijn van verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en verzorgenden; cruciaal voor toekomstbestendig zorg. Het behoud van zorgprofessionals is belangrijk in tijden van schaarste en het werkplezier vergroten helpt daarbij.