Virtual Reality thuisoefeningen ter verhoging van mogelijke zelfredzaamheid bij Long COVID patiënten

‘Een ‘onderdompeling’ in een digitale wereld met een Virtual Reality (VR) bril moet patiënten met Long COVID klachten een effectieve zelfbehandeling geven en leiden tot meer zelfredzaamheid. Voor 12 weken lang zullen 300 patiënten thuis zowel fysieke oefeningen doen als oefeningen voor een betere concentratie, geheugen en ademhaling. Vooral de integratie van meerdere type thuisoefeningen in de appstore, waar de VR-bril aan gekoppeld is, maakt de behandeling uniek en innovatief. De fysiotherapeut schrijft de apps op een gepersonaliseerde manier voor, afhankelijk van de klachten van de patiënt. Naast de basis-apps die elke patiënt ontvangt, zijn er ook apps specifiek gericht op de behandeling van prominente klachten van de patiënt. Als een patiënt bijvoorbeeld kortademig is, is een app met extra ademhalingsoefeningen een logische toevoeging.

De verwachting is dat de VR-bril in deze COVR2HOME studie tot een betere en snellere participatie leidt van Long COVID patiënten. De effectiviteit van de behandeling op fysieke activiteit is dus niet het belangrijkste in ons onderzoek, dat is secundair. Vooral op het gebied van zelfredzaamheid bij de patiënt verwacht ik veel verbeteringen. Dat is ook het einddoel van ons onderzoek: de eerstelijns fysiotherapeutische zorg inrichten op meer zelfmanagement. Verder kijken we ook naar demografische factoren: maakt opleiding, SES, gender of culturele achtergrond uit voor het succes van de VR-bril? Het gaat dan niet alleen om de uitkomsten, maar ook of deze factoren het gebruik van de VR-bril voor de thuisoefeningen beïnvloeden. Het aantal benodigde inclusies is minder een nachtmerrie omdat het geen gerandomiseerde studie is.

De effectiviteit van de thuisoefeningen met de VR-bril wordt vergeleken met een grote groep patiënten in de ParaCOV-studie van 2020, die ‘standaard’ thuisoefeningen deden, en voor dezelfde uitkomsten zijn gevolgd. Verbeteringen in de apps en de studie-aanpak met vragenlijsten bij 3 en 6 maanden, zijn doorgevoerd op basis van de ervaringen van patiënten binnen de feedbackpanels. Door interviews met patiënten en fysiotherapeuten die meededen is de content weer aangepast in de app. Zo zijn de fysieke spellen bij oudere patiënten soms aangepast naar een zittende positie. Dit is dus een vorm van co-creatie, de app-ontwikkeling vindt plaats in overleg met de patiënt. Ook de ervaringen met de vragenlijsten worden meegenomen in deze nieuwe studie met de VR-thuisoefeningen. Zo hebben we de vragenlijst nu uitgebreider opgezet, met vooral meer vragen over cognitieve vermogens en mentale gezondheid. Hier zie ik ook de meerwaarde van ons onderzoek: op basis van co-creatie een optimaal product creëren dat straks in de praktijk kan worden ingezet.

We verwachten meer therapietrouw met de VR-thuisoefeningen dan bij de klassieke, standaard fysiotherapie-oefeningen. De meerwaarde van VR is dat de onderdompeling in een digitale wereld patiënten helpt zich beter te concentreren. Ze zijn minder afgeleid door invloeden van buitenaf. Vooral patiënten met concentratieproblemen hebben hier baat bij. Daarnaast is er in deze studieopzet meer controle en inzicht vanuit de eerstelijns zorg op de behaalde resultaten, dan bij een standaardbehandeling. Een dashboard met de wekelijks resultaten kan aan tafel bij de fysiotherapeut direct besproken worden. Zo kan een toegepaste vervolgbehandeling op maat aangeboden worden. Bovendien is een fysieke controle niet altijd meer nodig: een video-consult volstaat ook.

Ik wil niet stellen dat de VR-bril eerstelijns zorgverleners kan vervangen, zo ver wil ik niet gaan. Maar ik denk wel dat het meerdere behandelingen kan combineren: zowel het fysiotherapeutische met het ergotherapeutische en het psychologische gedeelte. Het combineren maakt de dagelijkse handelingen weer makkelijker uitvoerbaar voor patiënten met Long COVID klachten. De patiënt traint zijn werkgeheugen met de VR-bril door fysieke oefeningen te doen waar hij ook bij moet nadenken.

Het is nog een uitdaging om het digitale platform, waarin de data wordt verzameld en waar het dashboard aan gekoppeld is, naadloos te laten lopen. We gaan daar nu de tweede testfase mee in. Verder is het een uitdaging om het contact met de vele deelnemende fysiotherapiepraktijken te coördineren en is de logistiek van de VR-bril voor thuisgebruik een intensieve klus. Toch verwachten we dat we genoeg inclusies gaan krijgen. Het aantal benodigde inclusies is minder een nachtmerrie dan bij een reguliere studie, omdat het geen gerandomiseerde studie is. In maart 2023 werd de eerste patiënt geïncludeerd en is een start gemaakt met de thuis trainingen.’