Valangst in de revalidatiezorg

‘We willen de uitkomsten van de revalidatie van patiënten na een heupbreuk verbeteren. Veel ouderen hebben last van valangst, zeker de ouderen die zijn gevallen, een heup hebben gebroken en nu herstellen in een revalidatiecentrum of verpleeghuis. We willen bereiken dat deze kwetsbare ouderen weer zelfstandig thuis kunnen wonen. We trainen de factoren die daarvoor van belang zijn.’

‘Valangst beïnvloedt het herstel negatief. Door die angst gaan mensen activiteiten vermijden die ze in principe nog wel kunnen doen, zoals een ommetje maken. Het gevolg is dat hun conditie en spiermassa afnemen. Dan worden ze nog banger en lopen ze des te meer kans om te vallen. We moeten dus zorgen dat de mensen in beweging komen. Daarvoor is het van belang dat hun bezorgdheid wordt teruggebracht tot een normaal niveau.’ 

‘We hebben de behandeling getest op 11 revalidatielocaties. Bij 5 kregen de deelnemers de reguliere behandeling, bij de andere 6 was de behandeling van de valangst een integraal onderdeel van het behandelprogramma. Een team van zorgverleners is getraind om de ouderen hierbij te begeleiden. De fysiotherapeuten hebben het voortouw. Ze krijgen een psycholoog als buddy, die ze kunnen raadplegen voor de meer gedragstherapeutische kanten van de behandeling.’

‘Die is deels gebaseerd op de aanpak Zicht op evenwicht uit Maastricht. We gebruiken methodieken uit de cognitieve gedragstherapie, zoals de guided exposure. De fysiotherapeut gaat eerst met de patiënt na voor welke activiteiten die speciaal bang is. Is dat bijvoorbeeld opstaan uit bed of traplopen? Die activiteit oefenen ze stapsgewijs, zó dat het overzichtelijk is, de oudere verder komt en steeds succesjes ervaart. Hierdoor krijgt die meer zelfvertrouwen en minder angst. We werken ook met gedachtenuitdaging, om niet-realistische gedachten door realistische te vervangen, en voorlichting.’

‘In de revalidatiezorg werken we met een multidisciplinair team, met revalidatieartsen, psychologen en diverse andere zorgverleners. De fysiotherapeut stelt het plan op. Ook de andere teamleden weten dan wat ze wel en niet kunnen oefenen met deze patiënt. Want het is essentieel dat de stappen niet te groot zijn. Daartoe gebruiken we zogenaamde angstladders. Die stelt de fysiotherapeut samen met de patiënt op. Per stap of trede staat daarin wat de oudere kan doen met de hulp van wie en naar welke stap die toewerkt.’

‘We hebben ook een procesevaluatie gedaan. Door interviews met alle zorgverleners in het multidisciplinaire team krijgen we een beeld van wat er gebeurt bij de toepassing van zo’n complexe interventie en wat ervoor nodig is om die te laten slagen.’

‘Alle fysiotherapeuten zeiden na de training meteen: we zouden vaker zo met de psycholoog moeten werken. Ze hebben ook veel meer oog gekregen voor de invloed van valangst op de revalidatie. Ze krijgen dus een bredere kijk op hun werk. Dat is heel waardevol.’ De eerste resultaten van Fithip.nl komen binnenkort beschikbaar.

Tekst: Veronique Huijbregts 
Eindredactie: ZonMw