Onderzoek naar effectiviteit van bestaande interventies en methodieken binnen de Wet langdurige zorg

Passende Zorg is de norm voor de toekomst, ook voor de zorg die geleverd wordt binnen de Wet langdurige zorg (Wlz). Passende Zorg is waardegedreven, en komt samen met en rondom de patiënt tot stand. Het gaat om gezondheid, niet alleen om ziekte, en vindt plaats op de juiste plek. Om in de langdurige zorg op een goede manier in te kunnen zetten op Passende Zorg als norm is er kennis nodig over zorg die bewezen effectief werkt. Deze zorg moet passen bij de kenmerken van de (complexe) doelgroepen die gebruik maken van zorg binnen de Wlz en is bruikbaar voor de zorg- en ondersteuningsprofessionals die in de langdurige zorg werken. ZonMw investeert met dit programma 11.6 miljoen euro aan onderzoeksprojecten die invulling geven aan de doelstelling voor het (door)ontwikkelen van kennis over de (kosten) effectiviteit van Wlz verzekerde zorg. 

Ook pakketbeheer in de Wlz kan bijdragen aan meer passende zorg. Mede door het ‘Verbeteren en verbreden van de toets op het basispakket¹ blijven patiënten en cliënten verzekerd van effectieve, betaalbare, toegankelijke en kwalitatieve zorg. Het Zorginstituut Nederland publiceerde in een rapport over passend onderzoek in de langdurige zorg² dat in deze sector nog weinig gebruik wordt gemaakt van bewezen effectieve zorg. Daarom is het belangrijk om te onderzoeken welke zorg wel of niet werkt is en welke interventies niet meer nodig zijn en geschrapt kunnen worden uit het basispakket van de Wlz. De resultaten van effectiviteitsstudies die worden gefinancierd vanuit het PZWlz programma kunnen bijdragen aan besluiten rond pakketbeheer voor de Wlz. De (tussentijdse) resultaten van de onderzoeksprojecten worden hiervoor gedeeld met het Zorginstituut Nederland.  

¹ Kamerstuk 29689, nr. 1200
² Passend onderzoek effectiviteit langdurige zorg | Rapport | Zorginstituut Nederland

De 9 onderzoeksprojecten die gehonoreerd zijn binnen de subsidieronde Kennisontwikkeling Passende Zorg binnen de Wet langdurige zorg richten zich op (kosten)effectiviteit van veelgebruikte zorginterventies in de langdurige ouderenzorg, gehandicaptenzorg en GGZ. Daarnaast richten een aantal projecten zich op het verder ontwikkelen van onderzoeksmethoden om de effectiviteit van interventies die worden toegepast op deze doelgroepen binnen de Wlz beter te kunnen bepalen. De projecten starten in november 2024 en lopen tot december 2028. 

Een deel van de mensen met een (licht) verstandelijke beperking heeft intensieve begeleiding en zorg nodig om hen een zo goed mogelijke kwaliteit van leven te geven. Een belangrijk onderdeel van deze begeleiding is het omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. Dit gedrag kan variëren van agressie en zelfbeschadiging tot teruggetrokkenheid en wisselingen in emoties. Voor zorgverleners en familieleden is het een uitdaging om dit gedrag goed te begrijpen en hierop in te spelen, zodat de zorg aansluit op de behoeften van de cliënt. Momenteel worden er verschillende methodes en interventies toegepast om mensen met een verstandelijke beperking en moeilijk verstaanbaar gedrag te begeleiden. Onderstaande 3 projecten gaan een aantal van deze methodes onderzoeken op effectiviteit. 

De inzet van medicatie bij moeilijk verstaanbaar gedrag

In dit project wordt het effect van twee veel voorgeschreven antipsychotica (Pipamperon en Aripiprazol) op moeilijk verstaanbaar gedrag bij mensen met een verstandelijke beperking onderzocht. 

Dialectische Gedragstherapie voor mensen met een licht verstandelijke beperking

Dit project onderzoekt de effectiviteit van Dialectische Gedragstherapie (DGT) bij het verminderen van zelfbeschadigend (ZG), suïcidaal (SUI) en agressief gedrag (AG) bij mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB).

Mixed methods effectonderzoek van methodieken in de gehandicaptenzorg

In dit project wordt het effect van drie veelbelovende methodieken (Active Support, Triple-C en Dementia Care Mapping) onderzocht.

In Nederland wonen er zo’n 80.000 mensen met dementie in verpleeghuizen³. Mensen met dementie kunnen moeilijk verstaanbaar gedrag vertonen. Met moeilijk verstaanbaar gedrag bedoelen de projecten bijvoorbeeld apathie, agitatie, agressie, boosheid of verdriet. Zorgverleners en naasten hebben handvatten nodig om het gedrag beter te begrijpen, te voorkomen en ermee om te kunnen gaan. Welke methoden bestaan er al en zijn deze effectief in het voorkomen of omgaan met moeilijk gedrag? Onderstaande 3 projecten gaan de effectiviteit van een aantal van deze methoden onderzoeken.

Van ongepaste naar passende zorg voor mensen met dementie

In dit project wordt de (kosten)effectiviteit onderzocht van een samenhangend en gebundeld aanbod van de goed onderbouwde zorginterventies STA OP!/Cared-4 en EXBELT/PRITAH voor mensen met dementie in een verpleeghuis.

Mediatieve Therapie (MTh) bij probleemgedrag van mensen met dementie in verpleeghuizen

Praktijkorganisaties, onderzoekscentra en ervaringsdeskundigen gaan samen een gestandaardiseerde MTh- interventie ontwikkelen en evalueren.

Het verbeteren van de evaluatiefase van methodisch werken bij probleemgedrag

In dit project wordt de evaluatiefase van methodisch werken verbeterd in samenwerking met zorgmedewerkers in verpleeghuizen. Het doel is om een eenvoudige evaluatieaanpak te ontwikkelen.

³ Alzheimer Nederland

In de langdurige zorg wordt er niet gekeken naar de genezing van cliënten en patiënten maar eerder naar de kwaliteit van leven van deze groep mensen. De kwaliteit van leven van mensen met een langdurige en vaak meervoudige zorgvraag wordt beïnvloed door meerdere factoren waardoor de effectiviteit van één interventie moeilijk te bepalen is met reguliere methodieken voor effectiviteitsonderzoek. Onderstaande 3 projecten gaan aan de slag met de doorontwikkeling van onderzoeksmethoden en uitkomstmaten om de effectiviteit van zorginterventies in de langdurige zorg te kunnen meten. Zo wordt er bijvoorbeeld gekeken naar de inzet van Artificiële Intelligentie (AI) om informatie over effectiviteit te halen uit big data van verpleeghuizen of hoe effectiviteit bepaald kan worden aan de hand van vragenlijsten, interviews en dossier-onderzoek.

Effectiviteit van niet-farmacologische interventies in verpleeghuizen

In dit project worden, met behulp van innovatieve technieken op het gebied van Artificiële Intelligentie (AI), grote, bestaande zorgdatabestanden gebruikt om inzicht te krijgen in de effecten van paramedische en psychosociale interventies bij verpleeghuisbewoners.

Onderzoek naar de effecten en kosten van Beelden van Kwaliteit

Dit project richt zich op wetenschappelijk onderzoek naar de effecten en kosten van Beelden van Kwaliteit met behulp van de Realist Economische Evaluatie-methode (REE). 

Effectiviteit van langdurige klinische opname in de Wlz-GGZ

Dit project richt zich op een gedetailleerde beschrijving van deze cliëntengroep en de zorg die op dit moment aan deze groep wordt geboden. Daarnaast wordt onderzocht welke methoden en uitkomstmaten geschikt zijn om het effect van een langdurige klinische opname te meten.

Houd de pagina van het programma Passende Zorg binnen de Wlz in de gaten voor nieuws en aankomende subsidierondes.