Met EffectenArena doel en proces (weer) op scherp

‘Je begint met een leeg vel papier, midden op tafel,’ legt Maarten Kwakernaak uit. Vanuit het Verweij -Jonker Instituut is hij betrokken bij BE-grip, het ondersteuningstraject van het Actieprogramma Grip op Onbegrip. Als gecertificeerd trainer van de EffectenArena met ruim 10 jaar ervaring vertelt hij er bevlogen over. ‘De EffectenArena draait om de vraag: Hoe dragen onze handelingen bij aan het doel wat we voor ogen hebben? Want bijna altijd blijkt dat dat niet duidelijk of concreet is als je het gesprek hierover aangaat. Partijen zitten tóch niet op 1 lijn over wat ze willen bereiken. En hoe ze dat dan het beste aan kunnen pakken.’

Dit kan ook het geval zijn voor de samenwerkingen die vanuit het Actieprogramma Grip op Onbegrip worden vormgegeven. In een complex veld zoals dat van onbegrepen gedrag kunnen er zo veel lagen en samenwerkingen zijn, dat het lijntje van de investering niet duidelijk is. Wat levert het precies op voor mensen met onbegrepen gedrag en hun omgeving? ‘Dus die vraag stellen we aan het begin. We gaan met elkaar in gesprek aan de hand van een gespreksmodel, de EffectenArena. Dat ligt letterlijk op tafel. Dat vullen we dan samen in. Van begin tot eind loop je het lijntje door totdat je uiteindelijk door hebt wat het oplevert voor mensen die onbegrepen gedrag vertonen.’

In principe bestaat de EffectenArena uit 1 sessie, namelijk het gesprek zelf. Bij grote groepen zijn parallelle sessies ook mogelijk. Maarten: ‘Dit moedigen we juist erg aan, want dat levert meer perspectieven op.’ De dag van de sessie is eigenlijk een feestelijke dag, vertelt hij. ‘Het is een ijkpunt is het project. Alle mensen van wie je het belangrijk vindt dat ze het met elkaar eens zijn, zijn fysiek aanwezig. Het zijn mensen die actief betrokken zijn bij het project. Dit levert vaak een divers gezelschap op, met veel dynamiek en een veelzijdigheid aan perspectieven.’ 

‘Ik denk dat het geen kwaad kan om nog een concretisering te maken bij het projectplan,’ aldus Kwakernaak. ‘Het is heel talig, lijvig en door de tijd heen ontstaan. Tijdens de EffectenArena brengen we het terug op 1 A4. Het wordt schematisch en overzichtelijk, een zichtbaar visueel ding dat je op kunt hangen.’ Dit kan aan de start van een project, maar dat hoeft niet. Het kan ook prima als tussenmoment om de bedoeling weer scherp krijgen. Het is een instrument dat je kunt inzetten om dingen te heroverwegen. ‘Maar,’ waarschuwt hij, ‘als er niets meer te veranderen is, heeft het niet zo veel zin. Als er nog speelruimte is, is het zinvol én leuk. Letterlijk een leeg vel, zelf in te vullen. En vaak met verassende resultaten!’

Na een sessie krijg je ook zicht op de verwachte effecten. Daarnaast komen er ook indicatoren uit die je kunt gebruiken in de evaluatie. Dus nadien het nog van belang om de resultaten uit te werken en de indicatoren te bepalen. ‘Dit is maatwerk. Het begeleidingsprogramma heeft best veel ruimte, en afhankelijk van de behoefte van een project kunnen we nadere ondersteuning vormgegeven.’ Ook voor Maarten is het werk nog niet voorbij na zo’n sessie: ‘Wij zelf gebruiken de uitkomsten voor monitoring.’