‘Maatschappelijke opgave maakt doelmatigheidsonderzoek onmisbaar’

Voor Joep de Groot is de toegankelijkheidskwestie in de zorg misschien nog wel een grotere maatschappelijke opgave dan de betaalbaarheid. Op de vraag naar de meest nijpende uitdagingen van de toekomst, benadrukt hij vooral de urgentie van snelheid. ‘Wie de voorspellingen ziet van de personeelstekorten in 2030, kan alleen maar concluderen dat we keuzes moeten maken. En eerder vandaag dan morgen.’ Goede en bewezen effectieve zorg is één ding. Maar als er onvoldoende mensen zijn om die te leveren, is waardegedreven zorg niet meer dan een mooi idee. 

Precies daar zit de grote relevantie van doelmatigheidsonderzoek, aldus De Groot. ‘Wie verantwoorde keuzes wil maken om de zorg toegankelijk te houden, moet heel goed weten wie er bij welke interventie het meeste baat heeft. En je moet uitzoeken welke behandelingen misschien wel te weinig toevoegen, ook al zijn we misschien al jaren gewend ze in te zetten.’ De Groot vindt doelmatigheidsstudies naar de-implementatie bijzonder interessant, omdat daar veel winst te behalen is. Niet in de laatste plaats voor de patiënt zelf, zegt hij er meteen bij, want die heeft niks aan zorg zonder toegevoegde waarde.

Het belang van doelmatigheidsonderzoek is voor De Groot niet alleen evident op het niveau van individuele behandelkeuzes. Met oog op schaarste – in geld maar vooral ook menskracht – moeten we ook durven kiezen voor zorg die op populatieniveau de meeste waarde toevoegt. Daarvoor is het nodig meer naar het geheel te kijken. De Groot: ‘Voor veel problemen waarmee mensen bij de dokter aankloppen, is zorg niet de beste oplossing. Vaak zijn er vooral sociale oorzaken en heb je mogelijk meer aan ondersteuning vanuit het sociaal domein.’ 

Ook is het cruciaal met mensen te bespreken wat voor hén van waarde is, vervolgt De Groot. Dat gesprek wordt steeds meer gevoerd tussen arts en patiënt. Terecht, vindt hij, want niet iedere patiënt ziet voor zichzelf vanzelfsprekend het meeste belang in ‘alles uit de kast halen’. De Groot: ‘We gaan steeds meer uit van iemands persoonlijke waarden, in plaats van alleen de mogelijke medische uitkomst. Als je het hebt over waardegedreven zorg – en de bijdrage van doelmatigheidsonderzoek daaraan – zit de relevante kennis dus niet alleen op de medische meerwaarde.’ 

De Groot vindt dat het publieke belang van doelmatigheidsonderzoek – en gezien de maatschappelijke opgave is dat belang enorm – ook een publieke verantwoordelijkheid impliceert. Het is aan de overheid om erin te investeren, zegt hij. Maar daarmee duikt hij beslist niet weg voor zijn eigen verantwoordelijkheid als zorgverzekeraar. ‘Wij kunnen het belang van onze verzekerden alleen goed dienen als we weten wat de zorg die we inkopen toevoegt. Ook wij hebben zo een rol in het realiseren van waardegedreven zorg, met alle andere partijen. Laat het veld de doelmatigheid onderzoeken en geef ons een expliciete opdracht de resultaten te helpen implementeren.’

Ten slotte komt De Groot weer terug bij de door hem genoemde urgentie. Zijn hartenkreet: maak snelheid! ‘Ik herinner me een studie naar een interventie voor lage rugpijn. De uitkomst was om die te de-implementeren. En dat duurde vervolgens járen! Die tijd hebben we simpelweg niet. Doelmatigheidsonderzoek kan dieper en nog breder, maar het moet vooral sneller. Als snelheid onderdeel wordt van elk studieontwerp, zijn we in 2030 veel dichter bij waardegedreven zorg,’