Ex-paralympisch sporter Merijn Koek: ‘Beperkingen ken ik niet; voor ieder probleem bestaat een oplossing’

Al op vijfjarige leeftijd begon Koek (33) met sporten. ‘Ik zat op een gewone voetbalclub, in een team met ploeggenootjes zonder beperking. Ik trainde gewoon mee, maar wedstrijden moest ik laten schieten. Niet omdat ik niet wilde, maar omdat het van de bond niet mocht. Het zou te gevaarlijk zijn met een beenprothese.’

Koek liet zich er niet door uit het veld slaan. ‘Of het nu trainingen waren of wedstrijden: voetballen vond ik gewoon leuk om te doen. Dat ik werd uitgesloten van deelname aan wedstrijden vonden mijn ouders erger dan ik. Toch ben ik een paar jaar later overgestapt naar atletiek. Met rennen had ik ook altijd veel plezier.’

Ook bmx-fietsen probeerde hij uit, maar zijn hart lag uiteindelijk vooral in de sneeuw. Vanaf zijn veertiende was Koek regelmatig op een snowboard te vinden, zowel indoor als in de bergen. Toen hij in 2009 snowboarder Bibian Mentel ontmoette, nam zijn leven ineens een andere wending.

‘Ik had haar een paar filmpjes gestuurd waarop ik wake- en snowboardde. Ze vroeg of ik meewilde naar wedstrijden in Amerika en Canada. Een paar weken later zag ik haar voor het eerst, op Schiphol. Vanaf dat moment heeft ze mij de hele wereld mee overgenomen. Ik deed mee aan wedstrijden en werd gescout door de Nederlandse Ski Vereniging. Zo rolde ik de topsport in met als hoogtepunt mijn deelname aan de Paralympische Spelen van 2014 in Sochi, waar ik 14^e werd.’

'Tijdens mijn carrière als topsporter heb ik enorm veel van Bibian geleerd. Ik ben veel zelfstandiger geworden en heb gezien hoe zij zich inzette voor mensen met een lichamelijke beperking. Haar passie om sport voor iedereen met een lichamelijke uitdaging toegankelijk te maken, heeft bij mij het verlangen gewekt om me daar ook voor in te zetten.'

Na het mislopen van de Paralympische Spelen van 2018 stopte Koek met sporten op topniveau. Maar sporten doet hij nog altijd volop. ‘Vooral met vrienden. Hardlopen, golfsurfen, skateboarden: ik doe met alles mee. Ik ga misschien niet zo snel als mijn vrienden, maar vind het leuk om met hen op pad te zijn. Soms lukt het niet meteen, maar dan probeer ik altijd een oplossing te vinden.’

Zonder handen is grip hebben natuurlijk een uitdaging. ‘Dat geldt helemaal bij het golfsurfen; zonder grip is dat eigenlijk niet mogelijk. Daarom werk ik met Team Frank Jol, dé specialist in Nederland op het gebied van sportprotheses. Handprotheses voor golfsurfers bestonden nog niet, dus die heeft hij op mijn verzoek ontwikkeld. Zo was het probleem snel opgelost. Drempels zijn er wel, maar met creatieve ideeën is er altijd een oplossing.’

Inmiddels is Koek onder andere snowboardleraar via de Bibian Mentel Foundation, die mensen met een beperking de mogelijkheid geeft om onder andere te snowboarden. ‘Ik geef onder meer les en clinics. Het is mooi om mijn passie over te dragen, of iemand nu wedstrijden wil snowboarden of niet. In de zomer organiseren we buitenactiviteiten, zoals een stranddag waarbij we golfsurfen en wakeboarden. Ik hoop met dit werk zoveel mogelijk mensen met een beperking in beweging te krijgen. Je merkt dat er soms nog onwetendheid bestaat onder hen. Ze denken dat sporten voor hen niet mogelijk is of zien gevaar in sporten, vaak gevoed door de ideeën van hun ouders hierover. Zonde, want die gevaren gelden voor sporters zonder beperking net zo goed. En mogelijkheden zijn er altijd, al gaat het met kleine stapjes.’

Beperkingen kent Koek dus niet, mede dankzij de samenwerking met Frank Jol en de innovaties die hij inzet ‘Hij maakt alle protheses voor de atleten die meedoen aan de Paralympische Spelen. Als er iemand creatief is, is hij het. Ik loop graag hard, maar had laatst last van mijn rug na het rennen. Ik vroeg mij af of het aan mij lag of aan mijn prothese. Ik klopte aan bij Frank. Na een loopanalyse deed hij wat aanpassingen in de prothese, waaronder het verhogen van een zool. Sindsdien heb ik nergens last meer van.’

Ook andere vormen van innovatie en onderzoek ziet Koek regelmatig terugkomen bij sporters met een beperking. ‘Wie niet goed zelf zijn benen kan buigen, heeft baat bij een hakje in de schoen. Daarmee buig je je knieën vanzelf al een beetje. Bij ski’s en snowboards zijn zogenaamde instapbindingen ideaal als je je handen niet kan gebruiken. Ik kom zelf niet bij de straps om een snowboard vast te zetten. Met een instapbinding is dat probleem verholpen.’

Afbeelding

Niets staat Koek in de weg om te sporten met zijn beperking, maar dat geldt niet voor iedereen. De kosten van een sportprothese kunnen bijvoorbeeld wel een drempel zijn. ‘Een sportprothese kost al gauw € 6.000. Die wordt niet vergoed door de zorgverzekeraar. Mede daarom hebben we met de stichting het Re-abled-project opgezet. We bieden 100 mensen de kans om een beenprothese te laten aanmeten. Deels bekostigen ze dat zelf, bijvoorbeeld via een crowdfunding waarbij wij hen helpen. Het andere deel betaalt de foundation. Het team, met onder andere een fysiotherapeut, voert ook metingen uit en neemt psychologische testen af om te kijken welke invloed het gebruik van een sportprothese op hun conditie, kracht en mentale welzijn heeft. Met de uitkomsten van het project willen we naar de Tweede Kamer in de hoop dat zij ervoor kunnen dat sportprotheses worden opgenomen in het pakket van zorgverzekeraars.’

De groeiende aandacht voor de Paralympische Spelen juicht Koek vanzelfsprekend toe. ‘Hoe meer inclusie en focus op inclusief sporten, hoe beter. Of er ooit evenveel media-aandacht is als voor de reguliere Olympische Spelen is de vraag. Misschien helpt het om de evenementen gelijktijdig te organiseren. Maar links- of rechtsom: het belangrijkste is dat niemand zich laat weerhouden om te sporten.’

Colofon

Tekst: Emilie Maclaine Pont
Eindredactie: ZonMw