‘De overgang tussen ziekenhuis en thuis moet beter’

De rol van de hbo-verpleegkundige verandert. De zorgcomplexiteit neemt toe, zelfmanagement wordt belangrijker en naasten worden meer bij de zorg betrokken. Om verpleegkundigen beter toe te rusten voor hun nieuwe rol zette de opleiding verpleegkunde van de Hogeschool van Amsterdam het project Fit for Practice op, waarbij 2 academische leerwerkplaatsen (ALWP’s) van start gingen.

In de eerste ALWP werkten de verpleegkundeopleiding, de afdeling cardiologie van het Amsterdams Medisch Centrum (AMC) en thuiszorgorganisatie Cordaan samen, in de tweede waren het Emma Kinderziekenhuis en Allerzorg de samenwerkingspartners. Projectleider Ton van den Broek, werkzaam bij de verpleegkundeopleiding, vertelt: ‘Zij wilden net als wij werk maken van een betere overgang tussen ziekenhuis en thuis. Ook zij vinden dat de gedeelde besluitvorming en transmurale samenwerking veel beter moeten.’

Bekijk de korte film op YouTube over de academische keerwerkplaatsen van het project Fit for Practice:

Afbeelding

In de leerwerkplaatsen werken studenten en gediplomeerd verpleegkundigen samen. Om zich een onderzoekende houding eigen te maken, gingen ze aan de slag met zelf geformuleerde onderzoeksvragen. ‘Als ze in de praktijk situaties signaleerden die beter konden, zochten ze in de wetenschappelijke literatuur naar oplossingen’, vertelt Van den Broek. Zo deden in het Emma Kinderziekenhuis studenten, verpleegkundigen en docenten samen literatuuronderzoek naar het effect van familieparticipatie. ‘Dan zie je enthousiasme ontstaan om te werken met evidence based practice, een van de competenties van de toekomstige verpleegkundige.’

In de academische leerwerkplaatsen wordt gebruik gemaakt van innovatieve leerwerkmethoden. Elke 10 weken organiseren ze themadagen, waarbij studenten, verpleegkundigen van een afdeling, wijkverpleegkundigen en docenten elkaar ontmoeten. Vast onderdeel is de masterclass, waarin een onderzoeker vertelt over een actueel thema uit de eigen onderzoekspraktijk. Een ander terugkerend onderdeel is the whole system in the room, waarbij een patiënt vertelt over zijn ervaringen rondom zijn ziekenhuisontslag, omringd door naasten en alle betrokken zorgverleners.

Daarnaast is er de follow the patient-methode, waarbij duo’s van studenten uit het ziekenhuis en de wijk samen een huisbezoek afleggen aan een patiënt. Ook daar draait alles om goed luisteren. Met als doel, zegt Van den Broek, dat de student de volgende dag in het ziekenhuis extra goed nadenkt over waarop hij moet letten. ‘Wat moeten de wijkverpleegkundigen over deze patiënt weten, heeft hij bij ontslag een voorraadje medicijnen mee, is er een warme overdracht? Praktische zaken worden vaak niet goed overgedragen. Het gaat om simpele dingen als de aanwezigheid van een po-stoel of een patiënt die zóveel informatie meekrijgt, dat hij in de war raakt.’ De opbrengst van dit soort huisbezoeken: het bewustzijn van de noodzaak om echt samen te werken.

Vierdejaars hbo-verpleegkundestudent Rob Bakker (23) koos voor het thuisbezoek een COPD-patiënte die hersteld was van een hartinfarct. ‘Ze vond het fijn dat we er waren, maar ze was ook in tranen. Ze bleek overbelast omdat ze ook mantelzorger was van haar vriendin, die herstelt van een hersenbloeding. Hoewel ze dat in het ziekenhuis al verteld had, kwam haar situatie nu veel meer binnen.’ Ook zag hij dat de patiënte moeite had met bewegen. Waar ze op de ziekenhuisafdeling goed kon lopen, was ze niet in staat om de hond uit te laten. Ook hebben de wijkverpleegkundige-in-opleiding en Bakker van elkaar geleerd. ‘Zij keek meteen naar de drempels in huis; van mij weet ze nu hoe het proces van ziekenhuisontslag gaat.’

Tijdens de 3 themadagen van de academische leerwerkplaatsen die Bakker volgde, kwamen de thema’s angst voor bewegen, leefstijl en kwetsbare ouderen aan bod. Zo vertelde een patiënt hoe hij niet meer in de auto durfde te stappen, uit angst dat zijn hart het zou begeven. ‘Het theoretische verhaal over angst voor bewegen was heftig, maar pas als een patiënt daarover vertelt, krijg je er echt begrip voor.’ Hij heeft zijn stage op de afdeling cardiologie inmiddels afgerond en begint binnenkort als gediplomeerd verpleegkundige bij deze afdeling. Deelname aan de academische werkplaats heeft hem vooral overstijgend denken geleerd.

De Fit for practice-werkwijze is geschikt om toe te passen in nieuwe of bestaande leerwerkplaatsen, denkt Van den Broek. De huidige 2 worden op eigen kracht voortgezet, nu de ZonMw-subsidie is afgelopen. Zo zal de HvA gespreksleiders leveren en gepromoveerde docenten die kunnen ondersteunen bij het opdoen van onderzoeksvaardigheden. Ook is het goed dat de fysiotherapeuten zijn aangehaakt, vindt de projectleider. ‘Ze vroegen of ze konden meedoen aan de ALWP. Mooi om te zien hoe het project begint bij studenten en dan uitwaaiert naar gediplomeerde professionals.’

Tekst: Annette Wiesman 
Beeld: Studio Oostrum
Eindredactie: ZonMw