Niet meer met het actielijstje van de professional naar huis

Een inwoner komt bij het Serviceplein van de gemeente Alphen aan den Rijn, omdat hij flink in de schulden zit. Hij zat al eerder in een schuldentraject en ervaart nu een terugval. De medewerker spreekt zijn waardering uit dat hij de weg naar de gemeente weer gevonden heeft.

Juist die niet oordelende houding wordt zeer gewaardeerd door de inwoners, zo blijkt uit de procesevaluatie naar de pilot met Mobility Mentoring® in deze gemeente. ‘De eerste keer zat ik hier te bibberen als een waterjuffer vanwege de stress’, geeft een inwoner aan in het eindrapport. ‘Je komt als een wrak binnen en je wordt behandeld als een normaal mens. Dat is voor mij zó belangrijk geweest.’

Als projectleider Mobility Mentoring® is Mieke Martens daar supertrots op. ‘Onze medewerkers hebben een luisterend oor en waarderen dat iemand na een jaar toch weer een afspraak maakt. Deze inwoners voelen zich al niks; een negatieve benadering zou dat alleen maar versterken.’

Actiepuntenlijst

Mensen komen uit zichzelf in beweging om werk te vinden en problemen op verschillende levensgebieden weer op orde te krijgen. Dat is het inspirerende idee achter de aanpak Mobility Mentoring® uit de Verenigde Staten, die sinds enkele jaren in Nederland grote aandacht geniet. Mensen maken zelf hun vraagstukken inzichtelijk en geven aan waaraan ze willen werken. Dat doen de deelnemers onder andere op de Brug naar Zelfredzaamheid, die bij deze aanpak hoort. Ze gaan dus niet met het actiepuntenlijstje van de professional naar huis, maar met de doelen die ze zelf geformuleerd hebben.

In Amerika zijn hiermee veelbelovende resultaten behaald. Als eerste gemeente besloot Alphen aan den Rijn in 2016 om via een pilot te onderzoeken hoe deze aanpak in Nederland toegepast kan worden.

Voor deze gemeente was deze pilot een logische vervolgstap op veranderingen die al eerder in gang gezet waren. De gemeente werkt met ‘toegangsmedewerkers’ voor het hele sociaal domein, die bovendien al getraind waren in motiverende en oplossingsgerichte gespreksvoering.

Werkzame bestanddelen

Nu ligt er het eindrapport van Hogeschool Utrecht en Platform31 met aanwijzingen over de werkzame bestanddelen uit de aanpak in Alphen aan den Rijn. ‘De positieve benadering was volgens professionals daarbij de belangrijkste werkzame factor’, zegt onderzoeker Susanne Tonnon van Hogeschool Utrecht. ‘We zagen dat medewerkers alles omarmd hebben wat in lijn was met een positieve bekrachtigende ervaring. Na enige tijd lieten zij de inwoners geen handtekening meer zetten onder de actiepunten. De rode draad is juist vertrouwen.’

Een van de professionals vertelt in het eindrapport over haar ervaringen met een deelneemster met wie ze helemaal vast zat. Bij het invullen van het overzicht van de verschillende leefgebieden draaide de vrouw als een blad aan de boom om. ‘Ze kreeg in één keer het inzicht dat dingen ook wel goed gaan en dat ze zelf haar leven in eigen handen had. Dat heeft haar heel erg positief beïnvloed.’

Vooruitgang

De inwoners noemen de samenwerking tussen professionals en inwoners op basis van gelijkwaardigheid als cruciale factor. ‘De belangrijkste verandering werd in gang gezet omdat mensen anders over zichzelf gingen denken’, zegt Martens. ‘Bij aanvang gaven mensen aan dat ze behoorlijk slecht in hun vel zaten. In de loop van het traject wisten zij de spiraal van negatieve gedachten over zichzelf te doorbreken.’

Als deelnemers weer op gesprek komen, willen ze graag dat de professional vraagt hoe het met de afgesproken actiepunten staat. Ook willen ze zelf leren om hun leven op orde te brengen. ‘Voorheen regelden wij dat mensen uit de schulden kwamen’, vertelt Martens. ‘Maar inwoners willen liever zelf de vaardigheden leren en het oplossen van de problemen niet uit handen geven.’

Grote klus

De veranderende werkwijze en de procesevaluatie met alles wat daarbij kwam kijken was een pittige combinatie voor de gemeente. Mobility Mentoring® was weliswaar een vervolgstap op de eerder ingezette veranderingen, maar het bleek toch een grote klus om op deze manier te gaan werken.

De medewerkers moesten in korte tijd aan de slag met alle verschillende onderdelen en vonden dat er veel van hen werd gevraagd. De meerderheid vond de werkdruk te hoog. Een behoorlijk aantal medewerkers haakte af omdat zij voor het onderzoek extra taken, zoals registraties, gespreksopnames moesten uitvoeren. Daardoor hadden de onderzoekers een stuk minder data beschikbaar dan de bedoeling was, ook al deed de gemeente veel inspanningen om de registraties omhoog te krijgen.

In het eindrapport houden de onderzoekers daarom rekening met een vertekend beeld. ‘Het onderzoek onder de professionals heeft mogelijk tot te positieve uitkomsten geleid’, zegt Tonnon. ‘Juist mensen die negatief waren over de veranderingen, zijn waarschijnlijk afgehaakt.’

Uitwisseling

Afgezien van de lage respons leidde de evaluatie voor de gemeente tot belangrijke inzichten over de invoering van een nieuwe werkwijze. Het is niet alleen een andere aanpak maar ook een andere manier van denken. ‘Een top-down benadering past daar niet bij’, zegt Martens van de gemeente Alphen aan den Rijn. ‘Wat veel beter werkt is de onderlinge uitwisseling van ervaringen, zoals met reflectiesessies.’

Al met al is het voor Martens enorm de moeite waard geweest. ‘Het is belangrijk voor ons om te weten dat de inzichten vanuit Mobility Mentoring® in onze praktijk van toegevoegde waarde zijn. We geloofden in onze aanpak, en nu nog meer.’

• Projectpagina Mobility Mentoring
• Download het eindrapport
• Mobility Mentoring® helpt klanten in armoede uit het drijfzand (Trots op je vak nr 10/2017)
• We hebben een andere kijk op mensen gekregen (Trots op je vak nr 14/2018)
• Lees ook de andere artikelen uit deze reeks van Divosa
• Nieuws over projecten rond het thema Methodisch werken (Vakkundig aan het werk)
• Vakkundig aan het werk: nieuws over programma, projecten en thema’s
• Programma-informatie Vakkundig aan het werk
• Preventienieuwsbrief: abonneer u of bekijk de laatste edities